1. صفحه نخست
  2. استفتائات
  3. اصول و قواعد فقهی
استفتائات برگزیده
اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟
بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.
اگر کسی مرتد شود و سپس مسلمان شود، آیا قضای نمازهای آن مدت که مرتد بوده بر او واجب است ؟
طبق فتوای معظم له، قضای نمازهای آن مدت واجب است.
اینجانبان متصدی و کارگزار و زمامدار و مجلس دار عزاداری در تکیه ای در یکی از شهرستان ها هستیم. حسب الوظیفه تصمیم بر این داشتیم که چندین شب عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را در تکیه بر پا کنیم، عده ای با آوردن این بهانه که اگر مراسم برگزار شود، موجب تبعات و گناه می شود مثلاً افراد فاسد چشم چرانی می کنند یا محتمل است که اشخاصی از این مراسمات سوء استفاده و گناه کنند، پیشنهاد به تعطیلی عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) داده اند. آیا اینکه ممکن است بر حسب برگزاری عزاداری در حسینیه احتمالاً عده ای فاسق در این مجلس هم حضور یابند و گناه خود را انجام دهند بر ما که متصدی و کارگردان عزاداری هستیم، حجیت دارد که عزاداری را منحل کنیم؟ حکم واجب بر ما چیست؟
این نوع احتمال دادن خود یک وسوسه شیطانی است. برپایی شعائر حسینی و مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) از اهم امور دینی است و بهتر است که از ورود این افراد به دسته عزاداری و هیئت منع نکنید و راه نصیحت و اصلاح ایشان را با کلمات شایسته و رفتار محبت آمیز در پیش گیرید.
اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟
عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.
حکم شرعی کسی که نسبت محرمیت (ادعای زوجیت) و ادعای ارث را به صورت غیر واقعی به شخص دیگری بدهد، چیست؟
اثبات موضوع شرعی مانند زوجیت، نیازمند به بینه شرعی (شهادت دو نفر عادل) دارد.
در صورتی که بین زن و شوهری ملاعنه رخ دهد و شوهر نفی ولد کند.
1ـ رابطه محرمیت این کودک با ملاعن چگونه است؟ آیا در صورتی که کودک دختر باشد، در آینده می تواند با او ازدواج کند؟
2ـ رابطه محرمیت این کودک با بستگان نسبی و رضاعی و سببی مرد لاعن چگونه است؟ آیا می تواند این دختر با برادران مرد لاعن یا پدران او ازدواج کند؟
3ـ در صورتیکه مرد پس از ملاعنه و نفی ولد پشیمان گردد و رجوع کند، رابطه محرمیت این کودک با ملاعن و بستگان نسبی و رضاعی و سببی این مرد چگونه است؟
1) این کودک با ملاعن محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند.
2) این کودک با بستگان مرد ملاعن محرم نیست و می تواند با آن ها ازدواج کند.
3) در صورتیکه واقعاً فرزند این مرد باشد یعنی مرد بین خود و خدای خود او را فرزند خود می داند، با بستگان آن مرد نیز محرم است.
همانگونه كه استحضار داريد در روزهای ماه محرم اغلب افراد نسبت به پخش نذری از قبيل شير، شربت و اطعام اقدام می نمايند. با عنايت به خشكسالی بوجود آمده، می خواستيم اين نذورات را در غالب جيره خشک غذايی و آب معدنی به آن منطقه ارسال نمائيم كه عده ای مردد هستند كه آيا از نظر شرعی صحيح می باشد يا خير، فلذا از آن مرجع عاليقدر تقاضا داشته تا حكم شرعی را بيان فرمايند.
چنانچه صیغه خاص نذر ـ که در رساله علمیه ذکر شده ـ خوانده باشد، واجب است در همان مصرف نذر که نامبرده شده، مصرف نمایند؛ لیکن اگر صیغه خاص نذر خوانده نشده باشد، جایز است در قالب جیره غذائی و آب معدنی و ... مصرف شود.
آیا انجام تغییرات ساختمانی در بنای مسجدی که واقف طبق وقف‌نامه و اسناد رسمی و محضری، تنها بنام مسجد وقف نموده ولاغیر؛ و اجاره دادن فضای آشپزخانه و زیرزمین و... آن مسجد، برای انجام امور اقتصادی و تجاری و درآمدزایی (کترینگ و تهیه و عرضه غذا و نوشیدنی)، جایز است؟
چنانچه واقف تصریح نموده باشد که نباید بناهای مذکور را برای انجام امور اقتصادی و تجاری و غیره اجاره داد؛ در این صورت جایز نیست وگرنه اشکالی ندارد.
1ـ استفاده از دستگاه موسیقی سنتی که در سالیان گذشته تا به امروز به صورت ساز و دهل مخصوص مراسم تعزیه خوانی بوده و احیای این شعیره را به دنبال دارد، چه حکمی دارد؟ 2 ـ استفاده از لباس طرح قدیم مخصوص شبیه خوان های مرد در نقش زن در تعزیه که به صورت چادر های عربی قدیمی (قجری) و روبند های مخصوص(برقه) به منطقه استان هرمزگان بوده، چه حکمی دارد؟ 3 ـ آیا اجرای مجلسی در وصف عروسی حضرت قاسم که به صورت حزین برگزار می گردد، محل اشکال است یا تایید؟
1) چنانچه آن موسیقی مناسب مجالس اهل فسق و فجور نباشد و موجب هتک حرمت شعائر حسینی نشود، اشکال ندارد؛ اما اگر مناسب مجالس فسق و فجور باشد و یا مناسب مجالس عزاداری نباشد، اشکال دارد.
2) اشکال ندارد.
3) اگر این عمل مستند به یکی از کتب مقتل باشد و با رعایت حرمت شعائر باشد، اشکال ندارد.
اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟
بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.
حکم تجری
سوال :

حکم تجرّی چیست و این عمل قبح فعلی دارد یا فاعلی؟ مثلاً اگر شخصی مایعی را بخورد به خیال اینکه شراب است و بعد متوجه شود آب بوده، آیا به خاطر این عمل گناه کرده است؟ یا با زنی به خیال اینکه نامحرم است همبستر شود و بعد متوجه شود که همسرش بوده، آیا با این عمل مرتکب معصیت شده است؟ و موارد دیگر.

جواب :

تجری، قبح فعلی دارد و مانند معصیت، موجب استحقاق عقوبت است.

اصول و قواعد فقهی
سوال : آیا روایت زیر که ناظر به عدم وجود معاقله بین اهل ذمه است بر صدور حکم تشریعی از جانب امام دلالت دارد و یا آن که صرفا اخباری است؟
لیس فیما بین أهل الذّمة معاقلة فیما یجنون من قتل أو جراحة إنّما یؤخذ ذلک من أموالهم، فان لم یکن لهم مال رجعت الجنایة علی إمام المسلمین لأنّهم یؤدّون إلیه الجزیة کما یؤدّی العبد الضّریبة إلی سیّده، قال: و هم ممالیک للإمام فمن أسلم منهم فهو حرّ»( الوسائل: ج 19، الباب1 من أبواب العاقلة،‌الحدیث 1)
جواب : ظاهر روایت این است که اِخبار از حکم شرعی الهی است.
تعارض
سوال : اگر دو دليل شرعى تعارض پيدا كنند كدام يک مقدمند؟ آيا بين آن دو جمع مى شود يا يكى از دو دليل بر حسب مرجحات بر ديگرى رجحان دارد؟
جواب : اگر منظور از دو دليل شرعى، اخبار و رواياتى است كه در شبهات حكمى از آن ها حكم شرعى استنباط مى شود چنانچه بين آن دو، جمع عرفى امكان داشته باشد بايد چنين كرد در غير اين صورت از موارد تعارض هستند و بايد از مرجحات ثابت (نزد ما) در باب تعارض ادله شرعى استفاده كرد. (مرجحات عبارتند از) ترجيح آن چه كه موافق قرآن است و بعد از آن، ترجيح آن چه كه در آن احتمال تقيه نيست بر آن چه كه در آن تقيه محتمل است اگر از اين دو مرجح نباشد به تعارض و تساقط حكم مى شود و بايد به قواعد عمومى ديگر مراجعه شود. تشخيص اين امور وظيفه فقها و مجتهدين است نه عموم مردم. و تفصيل آن در كتاب تعارض ادله علم اصول آمده است. اگر مقصود، دليل شرعى در شبهات موضوعى و مصاديق خارجى احكام است مانند آن كه اگر شخصى ثقه يا بينه اى به نجاست آب و شخص ثقه يا بينه ديگرى به طهارت آب شهادت دهد دو دليل شرعى ساقط مى شود و بايد به قواعد عمومى ديگر مراجعه شود. مانند اين مثال كه اگر حالت سابق آب نجاست نبوده به طهارت آن حكم مى شود و اگر حالت سابق آب نجاست بوده به نجاست آب حكم مى شود و بايد از آن اجتناب كرد.
تسامح در ادله سنن
سوال : آيا قاعده تسامح در ادلّه سنن نزد حضرت عالى ثابت است؟
جواب : قاعد تسامح در ادلّه سنن به معنى اعطاى ثواب موعود ثابت است اما به معنى اسقاط شرايط حجيت خبر و يا اثبات استحباب آن عمل ثابت نيست.
اباحه حکم تکلیفی
سوال : چگونه اباحه حكم تكليفى به حساب می آيد در حالى كه تكليفى در آن نيست؟
جواب : حكم تكليفى اصطلاحى در مقابل حكم وضعى است مانند ملكيت، زوجيت، نجاست و اباحه بر احكام پنج گانه منطبق مى شود كه عبارتند از وجوب، استحباب، حرمت، كراهت و اباحه. و اطلاق حكم تكليفى بر اباحه نيز به همين اعتبار است.
اصول و قواعد فقهی
سوال : اين كه گفته شود از دوشنبه تا چهارشنبه، از منظر فقه اسلامی آيا خود دوشنبه و چهارشنبه هم داخل در موضوع هستند يا خير؟
جواب : ظاهر آن است که خود دوشنبه و چهارشنبه هم داخل در موضوع هستند مگر قرینه برخلاف آن باشد.
معاملات
سوال : آيا اصل لزوم معاملات يك قاعده فقهى است؟ يا اصل عملى؟ يا تركيبى از اين دو؟ يا دليل لفظى و اجتهادى است؟
جواب : دليل لفظى و اجتهادى است و نيز اصل عملی –استصحاب- است در مواردى كه دليل لفظى وجود نداشته باشد.
اطلاق
سوال : شأن نزول آيات، قدر متيقن از آن است و ضربه به اطلاق آيات مى زند و نبايد در قرآن اطلاقى باشد در حالى كه حضرات فرموده ايد: (أحل الله البيع، تجاره عن تراض، اوفوا بالعقود و ...) اطلاق دارد؟
جواب : شأن نزول آيه قدر متيقن از آن است اما ضربه به اطلاق آيه نمى زند و به قول فقهاء مورد آيه مخصّص نمى باشد و شاهد آن كلمات ائمه معصومين (عليهم السلام) در استفاده از اطلاق آيات مى باشد.
عسر و حرج
سوال : منظور از مشقت و حرج چه می باشد؟
جواب : مشقت و حرج به معنای آن است که فعل مقدور است ولیکن طاقت فرسا و غیر قابل تحمل است.
عسر و حرج
سوال : 1. آيا در متون شرع مقدس بحث «عسر و حرج » همانطور که در ماده 1130 قانون مدنی مضبوط می باشد، مطرح است يا خير؟
2. در صورت مطرح بودن پس از چه زمانی اين عسر و حرج به وقوع مى پيوندد؟
3. اگر اين مدت بيش از دوسال گردد به دخترى که عقد گرديده ولی زندگی مشترک با همسر خود را شروع نکرده، نفقه تعلق ميگيرد يا خير؟
جواب : 1) بله در شرع مقدس اسلام قاعده نفی عسر و حرج ثابت است.
2) صدق حرج موقوف بر گذشتن مقدار خاصی از زمان نيست.
3) اگر در عرف زوجين چنين متعارف باشد که مدتی زوجين در حال عقد باشند و جدا از هم زندگی کنند، زوجه در اين مدت مستحق دريافت نفقه نيست و اگر زوج مدت عقد را بيشتر طول دهد و زوجه حاضر به عروسی و تمکين بعد از عروسی است، مستحق نفقه و مطالبه آن می شود.
فقهی
سوال : 1- تعریف و معنی عقد (که درتعریف عقد آمده) چیست؟
2- آیا عقود اذنی که مجازا و شکلا عقد محسوب می شوند را می توان شبه عقد نامید؟
جواب : عقد به دو معنا اطلاق می شود: 1- مطلق توافق و ارتباط ایجاب به قبول که این معنی در عقود اذنی نیز موجود است. 2- الزام و التزام متقابل که در عقود عهدیه می باشد.