استفتائات برگزیده
اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟
بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.
اگر کسی مرتد شود و سپس مسلمان شود، آیا قضای نمازهای آن مدت که مرتد بوده بر او واجب است ؟
طبق فتوای معظم له، قضای نمازهای آن مدت واجب است.
اینجانبان متصدی و کارگزار و زمامدار و مجلس دار عزاداری در تکیه ای در یکی از شهرستان ها هستیم. حسب الوظیفه تصمیم بر این داشتیم که چندین شب عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را در تکیه بر پا کنیم، عده ای با آوردن این بهانه که اگر مراسم برگزار شود، موجب تبعات و گناه می شود مثلاً افراد فاسد چشم چرانی می کنند یا محتمل است که اشخاصی از این مراسمات سوء استفاده و گناه کنند، پیشنهاد به تعطیلی عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) داده اند. آیا اینکه ممکن است بر حسب برگزاری عزاداری در حسینیه احتمالاً عده ای فاسق در این مجلس هم حضور یابند و گناه خود را انجام دهند بر ما که متصدی و کارگردان عزاداری هستیم، حجیت دارد که عزاداری را منحل کنیم؟ حکم واجب بر ما چیست؟
این نوع احتمال دادن خود یک وسوسه شیطانی است. برپایی شعائر حسینی و مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) از اهم امور دینی است و بهتر است که از ورود این افراد به دسته عزاداری و هیئت منع نکنید و راه نصیحت و اصلاح ایشان را با کلمات شایسته و رفتار محبت آمیز در پیش گیرید.
اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟
عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.
حکم شرعی کسی که نسبت محرمیت (ادعای زوجیت) و ادعای ارث را به صورت غیر واقعی به شخص دیگری بدهد، چیست؟
اثبات موضوع شرعی مانند زوجیت، نیازمند به بینه شرعی (شهادت دو نفر عادل) دارد.
در صورتی که بین زن و شوهری ملاعنه رخ دهد و شوهر نفی ولد کند.
1ـ رابطه محرمیت این کودک با ملاعن چگونه است؟ آیا در صورتی که کودک دختر باشد، در آینده می تواند با او ازدواج کند؟
2ـ رابطه محرمیت این کودک با بستگان نسبی و رضاعی و سببی مرد لاعن چگونه است؟ آیا می تواند این دختر با برادران مرد لاعن یا پدران او ازدواج کند؟
3ـ در صورتیکه مرد پس از ملاعنه و نفی ولد پشیمان گردد و رجوع کند، رابطه محرمیت این کودک با ملاعن و بستگان نسبی و رضاعی و سببی این مرد چگونه است؟
1) این کودک با ملاعن محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند.
2) این کودک با بستگان مرد ملاعن محرم نیست و می تواند با آن ها ازدواج کند.
3) در صورتیکه واقعاً فرزند این مرد باشد یعنی مرد بین خود و خدای خود او را فرزند خود می داند، با بستگان آن مرد نیز محرم است.
همانگونه كه استحضار داريد در روزهای ماه محرم اغلب افراد نسبت به پخش نذری از قبيل شير، شربت و اطعام اقدام می نمايند. با عنايت به خشكسالی بوجود آمده، می خواستيم اين نذورات را در غالب جيره خشک غذايی و آب معدنی به آن منطقه ارسال نمائيم كه عده ای مردد هستند كه آيا از نظر شرعی صحيح می باشد يا خير، فلذا از آن مرجع عاليقدر تقاضا داشته تا حكم شرعی را بيان فرمايند.
چنانچه صیغه خاص نذر ـ که در رساله علمیه ذکر شده ـ خوانده باشد، واجب است در همان مصرف نذر که نامبرده شده، مصرف نمایند؛ لیکن اگر صیغه خاص نذر خوانده نشده باشد، جایز است در قالب جیره غذائی و آب معدنی و ... مصرف شود.
آیا انجام تغییرات ساختمانی در بنای مسجدی که واقف طبق وقف‌نامه و اسناد رسمی و محضری، تنها بنام مسجد وقف نموده ولاغیر؛ و اجاره دادن فضای آشپزخانه و زیرزمین و... آن مسجد، برای انجام امور اقتصادی و تجاری و درآمدزایی (کترینگ و تهیه و عرضه غذا و نوشیدنی)، جایز است؟
چنانچه واقف تصریح نموده باشد که نباید بناهای مذکور را برای انجام امور اقتصادی و تجاری و غیره اجاره داد؛ در این صورت جایز نیست وگرنه اشکالی ندارد.
1ـ استفاده از دستگاه موسیقی سنتی که در سالیان گذشته تا به امروز به صورت ساز و دهل مخصوص مراسم تعزیه خوانی بوده و احیای این شعیره را به دنبال دارد، چه حکمی دارد؟ 2 ـ استفاده از لباس طرح قدیم مخصوص شبیه خوان های مرد در نقش زن در تعزیه که به صورت چادر های عربی قدیمی (قجری) و روبند های مخصوص(برقه) به منطقه استان هرمزگان بوده، چه حکمی دارد؟ 3 ـ آیا اجرای مجلسی در وصف عروسی حضرت قاسم که به صورت حزین برگزار می گردد، محل اشکال است یا تایید؟
1) چنانچه آن موسیقی مناسب مجالس اهل فسق و فجور نباشد و موجب هتک حرمت شعائر حسینی نشود، اشکال ندارد؛ اما اگر مناسب مجالس فسق و فجور باشد و یا مناسب مجالس عزاداری نباشد، اشکال دارد.
2) اشکال ندارد.
3) اگر این عمل مستند به یکی از کتب مقتل باشد و با رعایت حرمت شعائر باشد، اشکال ندارد.
اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟
بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.
تقلید
سوال :

برای پیدا کردن مرجع تقلیدِ اعلم خیلی دچار مشکل هستم؛ چون فردی کم سواد در روستایی هستم که دسترسی به علماء ندارم از روحانیونی که برای تبلیغ به روستا می آمدند سوال کردم ولی می گفتند ما توانایی تشخیص اعلم از مراجع را نداریم. حال وظیفه ام درمورد تقلید چیست؟ چگونه مرجع تقلیدم را انتخاب کنم؟

جواب :

از دو نفر مورد اعتماد سؤال کنید(هرچند با مسافرت به مثل شهر قم باشد) و در صورتی که با تحقیق و سؤال از یافتن مجتهد اعلم عاجز شدید، از هر مجتهدی که احتمال اعلم بودن وی هست، می توانید تقلید کنید.

تقلید
سوال :

در چند مسأله خاص مرجع خودمان فتوای صریح دارد و قبلاً هم طبق فتوای ایشان عمل کرده ایم، آیا می توانیم در همان مسائل به مرجع مساوی ایشان عدول کنیم؟

جواب :

عدول جایز نیست.

تقلید
سوال :

عدول در یک یا چند مسأله خاص از مرجع خودمان به مرجع دیگر (در موردی که احتیاط واجب داده شده است)، در صور زیر چه حکمی دارد؟ 1- عدول به مرجع زنده و مساوی. 2- عدول به مرجع زنده و پایین تر از نظر علمی.

جواب :

چنانچه مرجع تقلید خود شخص در مسأله ای احتیاط واجب کرده باشد، با رعایت الاعلم فالاعلم می تواند به مجتهد دیگر مراجعه کند، همچنین آن مجتهد باید از دیگران اعلم باشد.

شرط اعلمیت در ولی فقیه
سوال :

در عصر غیبت امام زمان(عج)، آیا در حاکم اسلامی و به طور اخص در ولایت فقیه، اعلمیت فقهی شرط است یا اجتهاد مطلق کافی است؟

جواب :

اعلمیت فقهی در ولی امر شرط نیست.

تقلید از اعلم
سوال :

چرا با وجود تعداد زیادی از مراجع عظام تقلید و سخت بودن و دشوار بودن پیدا کردن اعلم و همچنین دشوار بودن عمل به احتیاط بین مراجع معظم تقلید، حتماً می بایست ما مرجع اعلم را انتخاب کنیم و حق نداریم به سلیقه خودمان یکی از مراجع معظم تقلید را که صاحب رساله عملیه است، انتخاب نماییم؟

جواب :

در صورت اختلاف در فتوا در مسائل مورد ابتلاء میان مراجع عظام، اعلمیت شرط است و دلیل آن سیره عقلا و متشرعه است و برای کسی که نمی تواند اعلم را تشخیص دهد حتی با رجوع به اهل خبره، چنانچه احتمال اعلمیت در هر یک از مراجع یکسان باشد، جایز است از یکی از آن ها تقلید کند؛ البته اگر یکی از آن ها در تصدی نسبت به امور عامه مسلمین کفایت بیشتری داشته باشد، احتیاطاً باید از وی تقلید شود.

ولایت فقیه
سوال :

ولایت فقیه امری تحقیقی است یا تقلیدی؟

جواب :

ولایت فقیه مسئله ای فقهی و اجتهادی است و قابل تقلید نیز می باشد.

اعلمیت مرجع تقلید
سوال :

در صورت تساوی میان دو مجتهد و یا عدم علم به اعلمیت یکی بر دیگری بفرمایید از میان طرقی که معمولاً در رساله ها بیان می کنند؛ مانند رجوع به اورع، رجوع به محتمل الاعلمیه، رجوع به احتیاط و تخییر و یا موارد دیگری که مدنظر حضرتعالی است، به ترتیب اولویت، کدام یک از طرق باید توسط مکلف طی شود؟ تأکید بنده بر عبارت "به ترتیب اولویت" به این خاطر است که گاهی میان راه های مذکور تداخل پیش می آید به این صورت که مجتهدی اورع است ولی مجتهد دیگر محتمل الاعملیه است، در این صورت کدام بر دیگری اولویت دارد؟

جواب :

در صورت عدم تشخیص اعلم، باید از محتمل الاعلمیه تقلید نمود و در صورت تساوی در علم یا احتمال اعلمیت در هر کدام از مجتهدین، مکلف مخیر است از یکی از آن ها تقلید نماید؛ مگر آن که یکی از آن ها در تصدی امور عامه مسلمین کفایت بیشتری داشته باشد که در این صورت احتیاطاً باید از او تقلید نماید.

رجوع به مرجع دیگر
سوال :

بنده مقلد مرجعی هستم که واسطه سوم را نجس کننده نمی داند، آیا برای راحتی می توانم در این مسئله خاص به جنابعالی که واسطه دوم را نجس کننده نمی دانید رجوع و پیروی کنم؟

جواب :

چنانچه مرجع خودتان در این مسئله قائل به احتیاط است، می توانید به دیگری رجوع کنید؛ اما اگر فتوا دارد، نمی توان رجوع کرد.

تقلید
سوال :

آیا رجوع به یک مجتهد دیگر، در یک باب خاص فقهی مجاز است؟

جواب :

تبعيض در تقلید بین دو مجتهد متساوی در علمیت، جايز است؛ به شرط اين كه منتهى به علم اجمالى به مخالفت عملى با واقع در صورت عمل به فتواى هردو مجتهد نگردد، مانند اين كه يكى از دو مجتهد فتوا به واجب نبودن جلسه استراحت و وجوب سه بار خواندن تسبيحات اربعه داده و مجتهد ديگر جلسه استراحت را واجب دانسته، ولى يك بار تسبيحات اربعه را كافى مى‏ داند، پس جايز نيست مقلّد نماز را بدون جلسه استراحت و با يك بار تسبيحات اربعه بخواند؛ چون در اين صورت نماز او مخالف با هر دو فتوا است. 

تقلید
سوال :

در عصر حاضر که مراجع تقلید از حیث اعلمیت در یک سطح اند و اختلاف چشمگیر علمی بینشان وجود ندارد به طوری که بین اهل علم نیز در تشخیص مرجع اعلم اختلاف است، آیا رجوع مکلف به یکی از مراجع عظام تقلید واجد شرایط موجود، علی الخصوص در مواردی که مرجع تقلید مقلدی در مساله ای احتیاط واجب دارد، کفایت می کند؟


 

جواب :

تقلید اعلم، واجب است و برای تشخیص مجتهد اعلم، باید به اهل خبره و کسانی که می توانند اعلم را تشخیص دهند، مراجعه کرد و چنان چه احتمال اعلمیت را در همه آنها می دهد و احتمال تساوی آنها داده می شود، مکلف در تقلید از هر کدام از آنها مخیر است. 


 

تقليد
سوال :

اگر فتوای مرجعی را درمورد نحوه مصرف خمس بخوانيم و ملتزم به انجام آن شويم ولی خمس نپردازيم، آيا از آن شخص تقليد كرده ايم؟(فرض كنيد هيچ فتوای ديگری جز نحوه مصرف خمس از او نخوانده باشيم)؟ آيا تقليد ما از او رخ داده و آغاز شده است؟

جواب :

در صورتی که آن مرجع اعلم باشد و بنا را بر تقلید از او بگذارید، باید در تمام مسائل از وی تقلید کرد، حتی اگر فتوای او را نخوانده و یا هنوز عمل نکرده باشید.

تقليد
سوال :

1- اگر کسی نيت كند از شخص دیگری تقليد كند و مسئله ای را بياموزد ولی به آن مسئله عمل نكند، آیا مقلد آن شخص محسوب می شود و تقليد از او را آغاز كرده است؟


2- عمل كردن به دستور مجتهد آيا به معنی اين است كه بگويد چون فلان مجتهد می گويد فلان عمل را انجام بده، من انجام مي دهم؟ فرض كنيد دو مجتهد يک دستور يكسان در مسئله ای را دارند و شخص به تبعيت از مرجع اول آن دستور را انجام می دهد ولی مجتهد دوم را هم در دل خود تأييد كرده است. حال اگر هنگام عمل از او بپرسند از چه كسی تبعيت ميكنی؟ بگويد مرجع اول، آيا اين گفته او بدین معنی است كه به دستور مجتهد دوم عمل نكرده و به دستور مجتهد اول عمل كرده است؟


3- اگر شک داشته باشد كه به دستور مجتهدی عمل كرده يا خیر، فرض را بر كدام طرف بايد بگيرد؟

جواب :

در باب تقلید؛ اولاً: تقلید باید از مجتهد اعلم باشد. ثانیاً: عمل به احکام لازمه اینکه شخص مقلد آن مجتهد تلقی شود، نمی باشد. ثالثاً: نیت و بنا گذاشتن بر اینکه شخص در احکام از فلان مجتهد تقلید نماید، کافیست. رابعاً: چونکه عمل، شرط در تقلید نمی باشد، شک در آن اثری ندارد و نیت و بنا کافی است و اگر شک در اصل تقلید از کسی را بکند، فرض را بر عدم بگذارد؛ اما اگر شک در بقای بر آن را بکند، فرض را بر تقلید بگذارد.

تقلید
سوال :

آیا حتما باید از مرجعی تقلید کرد که مشهور به اعلمیت است ، مثلا وقتی آقای الف در بین مراجع مشهور است که از همه اعلم تر است ، آیا نمی توان از آقای ب تقلید کرد ؟

جواب :

برای تشخیص مجتهد اعلم باید به اهل خبره یعنی کسی که قدرت تشخیص اعلم را دارد، مراجعه کرد و صرف شهرت، کفایت نمی کند؛ البته اگر احتمال اعلمیت در همه آنها وجود داشت و مکلف احتمال تساوی بین آنها را بدهد، می تواند از هر کدام تقلید کند.

تشخیص اعلم
سوال :

در شرایط کنونی که شبهه اعلمیت مراجع وجود دارد و مثل دوران آقای بروجردی نیست، تقلید از یکی از مجتهدان جامع الشرایط  که نامشان به عنوان مرجع پذیرفته شده عموم علما است، انسان را بری الذمه در پیشگاه الهی می کند؟

جواب :

در مسئله تقلید، انسان ابتدا باید تحقیق کند، مثلا از اهل خبره یعنی مجتهدینی که می توانند اعلم را از غیر اعلم تشخیص دهند، سؤال نماید و چنانچه مکلف احتمال اعلمیت را در همه آنها می دهد یا احتمال تساوی بین آنها می دهد، در تقلید از هر کدام از آنها مخیر است و اگر می داند که یکی از آنها اعلم است، اما قدرت بر تشخیص او را ندارد، واجب است احوط الاقوال را اخذ کند.


 

تقليد
سوال : 1. آیا تقلید از علمای کشورهای دیگر ، جایز است؟
2. آیا همسر و فرزندان باید در تقلید تابع سرپرست خانواده باشند؟
3. با توجه به اینکه تفاوت فتاوا بین مرجع تقلید اعلم و غیر اعلم دشوار است ، آیا تقلید از مجتهد اعلم ، واجب است؟
جواب : 1) چنانچه شرایط مرجع تقلید فراهم باشد ، جایز است.
2) خیر واجب نیست و برای هر کدام از آنها چنانچه اعلمیت مجتهدی احراز شد ، باید از او تقلید نمایند.
3) اگر برای مکلف اختلاف در فتوا محرز شد ، واجب است از مجتهد اعلم تقلید نماید و اگر احتمال اعمیت را در همه آنها می دهد و احتمال هم می دهد که آنها مساوی باشند ، در تقلید از هر کدام از آنها مخیر است.
شرایط احتیاط
سوال : مکلف یا باید مجتهد باشد یا مقلد یا محتاط، لطفا شرایط احتیاط را بیان فرمایید. دقیقاً باید طبق نظر کدام دسته از مجتهدین عمل کند تا مطمئن گردد بریء الذمه است. (مثلاً آیا مجتهدین حی در زمان مکلف یا تمامی مجتهدین).
جواب : احتیاط تام برای غیر مجتهدین ممکن نیست و آنچه که ممکن است آن است که مکلف به تمامی فتاوای مجتهدین محتمل الأعلمیه زنده‌ زمان خود آگاهی داشته باشد و از راه احتیاط طوری عمل نماید که یقین کند با نظر آن ها مخالفت نکرده است.
عدول از احد المتساویین
سوال : تغییر مرجع تقلید به شرطی که از هر لحاظ از جمله اعلمیت و ... با هم مساوی و هم طراز باشند، شرعاً چه حکمی دارد؟
جواب : در صورتی که با تحقیق برای او تساوی مجتهدین در علم ثابت شد یا احتمال اعلمیت را در هر کدام می دهد، می تواند از هر کدام از آنها تقلید کند، مگر آنکه یکی از آنها در تصدی امور عامه مسلمین کفایت بیشتری داشته باشد که احتیاط واجب آن است از او تقلید کند، این نظر نسبت به ابتدای تقلید می باشد و اما عدول از احدالمتساویین به دیگری جایز نمی باشد، مگر در صورت تقویت احتمال اعلمیت در دیگری و یا کفایت بیشتر وی در تصدّی امور عامه مسلمین، که در این صورت نیز عدول احتیاطاً واجب است.
پاسخ به مسائل شرعی
سوال : اینجانب طلبه علوم دینیه بوده و ملبس به لباس مقدس روحانیت می باشم ار آنجایی که مردم برای پاسخگویی به مسائل شرعی خود نزد روحانیون مراجعه می کنند آیا برای ما جایز است که در موارد اختلافی میان فقها، نظر مرجع تقلید خودم را به ایشان بگویم؛ یعنی بدون اینکه نظر مرجع تقلید ایشان را اطلاع داشته باشم نظر مرجع خودم را به ایشان بگویم (به عبارت فنی تر آیا مجاز هستم آنچه که نزد من حجت است که همان نظر مرجع خودم است را به عنوان جواب به ایشان بگویم؛ هرچند که بدانم نظر مرجع ایشان نظر دیگری دارد؟) لطفا صورت علم به اختلاف و عدم علم را نیز مطرح فرمایید.
جواب : با نظر به عدم جواز اغراء به جهل و نیز ارشاد مکلف به خلاف آنچه جهت شرعی او است ، بیان فتوایی که بر خلاف فتوایی است که جهت شرعی سائل است ، جایز نیست ولی در صورت عدم علم به خلاف چنانچه اغراء به جهل لازم نیاید ، اشکال ندارد .
تشخیص اعلم
سوال : در انتخاب مرجع تقلید عده ای می گویند اصلاً تشخیص اعلم امکان پذیر نیست و می شود از هر مجتهد عادل و واجد سایر شرایط تقلید ، پیروی کرد. نظر شما چیست؟
جواب : برای تشخیص مجتهد اعلم باید به اهل خبره و کسانی که می توانند اعلم را تشخیص دهند مراجعه کرد و چنان چه احتمال اعلمیت را در همه آنها می دهد و احتمال تساوی آنها داده می شود مکلف در تقلید از هر کدام از آنها مخیر است.
احتیاط واجب
سوال : تفاوت میان احتیاط واجب و احتیاط مطلق چیست و در کدام رجوع به فقیه دیگر جائز است؟
جواب : احتیاط واجب بر دو نوع است، 1: احتیاط در فتوا ، 2: فتوا به احتیاط. نوع دوم در جایی است که دلیلی بر وجوب احتیاط ثابت شود، مثل جایی که علم اجمالی به وجوب قصر یا تمام در نماز حاصل شود که در چنین مواردی رجوع به غیر جایز نیست ولی در نوع اول (احتیاط در فتوا) با رعایت الاعلم فالاعلم می توان به مجتهد دیگر رجوع نمود.