1. صفحه نخست
  2. استفتائات
  3. خرید وفروش
  4. آداب تجارت
استفتائات برگزیده
اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟
بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.
اگر کسی مرتد شود و سپس مسلمان شود، آیا قضای نمازهای آن مدت که مرتد بوده بر او واجب است ؟
طبق فتوای معظم له، قضای نمازهای آن مدت واجب است.
اینجانبان متصدی و کارگزار و زمامدار و مجلس دار عزاداری در تکیه ای در یکی از شهرستان ها هستیم. حسب الوظیفه تصمیم بر این داشتیم که چندین شب عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را در تکیه بر پا کنیم، عده ای با آوردن این بهانه که اگر مراسم برگزار شود، موجب تبعات و گناه می شود مثلاً افراد فاسد چشم چرانی می کنند یا محتمل است که اشخاصی از این مراسمات سوء استفاده و گناه کنند، پیشنهاد به تعطیلی عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) داده اند. آیا اینکه ممکن است بر حسب برگزاری عزاداری در حسینیه احتمالاً عده ای فاسق در این مجلس هم حضور یابند و گناه خود را انجام دهند بر ما که متصدی و کارگردان عزاداری هستیم، حجیت دارد که عزاداری را منحل کنیم؟ حکم واجب بر ما چیست؟
این نوع احتمال دادن خود یک وسوسه شیطانی است. برپایی شعائر حسینی و مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) از اهم امور دینی است و بهتر است که از ورود این افراد به دسته عزاداری و هیئت منع نکنید و راه نصیحت و اصلاح ایشان را با کلمات شایسته و رفتار محبت آمیز در پیش گیرید.
اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟
عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.
حکم شرعی کسی که نسبت محرمیت (ادعای زوجیت) و ادعای ارث را به صورت غیر واقعی به شخص دیگری بدهد، چیست؟
اثبات موضوع شرعی مانند زوجیت، نیازمند به بینه شرعی (شهادت دو نفر عادل) دارد.
در صورتی که بین زن و شوهری ملاعنه رخ دهد و شوهر نفی ولد کند.
1ـ رابطه محرمیت این کودک با ملاعن چگونه است؟ آیا در صورتی که کودک دختر باشد، در آینده می تواند با او ازدواج کند؟
2ـ رابطه محرمیت این کودک با بستگان نسبی و رضاعی و سببی مرد لاعن چگونه است؟ آیا می تواند این دختر با برادران مرد لاعن یا پدران او ازدواج کند؟
3ـ در صورتیکه مرد پس از ملاعنه و نفی ولد پشیمان گردد و رجوع کند، رابطه محرمیت این کودک با ملاعن و بستگان نسبی و رضاعی و سببی این مرد چگونه است؟
1) این کودک با ملاعن محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند.
2) این کودک با بستگان مرد ملاعن محرم نیست و می تواند با آن ها ازدواج کند.
3) در صورتیکه واقعاً فرزند این مرد باشد یعنی مرد بین خود و خدای خود او را فرزند خود می داند، با بستگان آن مرد نیز محرم است.
همانگونه كه استحضار داريد در روزهای ماه محرم اغلب افراد نسبت به پخش نذری از قبيل شير، شربت و اطعام اقدام می نمايند. با عنايت به خشكسالی بوجود آمده، می خواستيم اين نذورات را در غالب جيره خشک غذايی و آب معدنی به آن منطقه ارسال نمائيم كه عده ای مردد هستند كه آيا از نظر شرعی صحيح می باشد يا خير، فلذا از آن مرجع عاليقدر تقاضا داشته تا حكم شرعی را بيان فرمايند.
چنانچه صیغه خاص نذر ـ که در رساله علمیه ذکر شده ـ خوانده باشد، واجب است در همان مصرف نذر که نامبرده شده، مصرف نمایند؛ لیکن اگر صیغه خاص نذر خوانده نشده باشد، جایز است در قالب جیره غذائی و آب معدنی و ... مصرف شود.
آیا انجام تغییرات ساختمانی در بنای مسجدی که واقف طبق وقف‌نامه و اسناد رسمی و محضری، تنها بنام مسجد وقف نموده ولاغیر؛ و اجاره دادن فضای آشپزخانه و زیرزمین و... آن مسجد، برای انجام امور اقتصادی و تجاری و درآمدزایی (کترینگ و تهیه و عرضه غذا و نوشیدنی)، جایز است؟
چنانچه واقف تصریح نموده باشد که نباید بناهای مذکور را برای انجام امور اقتصادی و تجاری و غیره اجاره داد؛ در این صورت جایز نیست وگرنه اشکالی ندارد.
1ـ استفاده از دستگاه موسیقی سنتی که در سالیان گذشته تا به امروز به صورت ساز و دهل مخصوص مراسم تعزیه خوانی بوده و احیای این شعیره را به دنبال دارد، چه حکمی دارد؟ 2 ـ استفاده از لباس طرح قدیم مخصوص شبیه خوان های مرد در نقش زن در تعزیه که به صورت چادر های عربی قدیمی (قجری) و روبند های مخصوص(برقه) به منطقه استان هرمزگان بوده، چه حکمی دارد؟ 3 ـ آیا اجرای مجلسی در وصف عروسی حضرت قاسم که به صورت حزین برگزار می گردد، محل اشکال است یا تایید؟
1) چنانچه آن موسیقی مناسب مجالس اهل فسق و فجور نباشد و موجب هتک حرمت شعائر حسینی نشود، اشکال ندارد؛ اما اگر مناسب مجالس فسق و فجور باشد و یا مناسب مجالس عزاداری نباشد، اشکال دارد.
2) اشکال ندارد.
3) اگر این عمل مستند به یکی از کتب مقتل باشد و با رعایت حرمت شعائر باشد، اشکال ندارد.
اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟
بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.
بیت کوین
سوال :

درحدود چند سال است که پولی جدیدی به نام «بیت کوین (BitCoin)» در ایران مورد استفاده قرار می گیرد. این پول متعلق به هیچ نهاد و حکومتی نیست و به دلیل اینکه بستر امن تر و کم هزینه تری برای مبادلات فراهم نموده است روز به روز بر مقبولیت و گستردگی استفاده از آن افزوده می شود. آیا استفاده از این پول در مبادلات جایز است؟ آیا می شود با این پول کالای خود را بفروشیم و یا کالایی بخریم؟

جواب :

با توجه به ابهامات فراوانی که این نوع معامله دارد، استفاده از این پول جایز نیست.

معاملات بازار بورس
سوال :

بورس‌بازي (نوسان‌گيري) در بازار سهام، فعاليت خريد سهام و فروش سريع آن در كوتاه‌مدت به انگيزه كسب سود از تفاوت قيمت خريد و فروش است. در چنين معاملاتي، گاهي فاصله زماني بين خريد سهام و فروش مجدد آن، آنقدر كوتاه است كه ممكن است به دقيقه و ثانيه هم برسد. افزون بر اين، امروزه با توسعه فناوري، سيستم‌هاي كامپيوتري پيشرفته براي معاملات با دوره نگهداری بسیار کوتاه طراحي شده‌اند كه مي‌توانند در کسری از ثانیه شكاف‌هاي قيمتي خريد و فروش را شناسايي کرده و به دنبال الگوهای معاملاتی مناسب برای انجام معامله و كسب سود باشند. آيا چنين معاملات كوتاه‌مدتي (ثانيه‌اي و دقيقه‌اي) با هدف كسب سود ناشي از تفاوت بين قيمت‌هاي خريد و فروش با استفاده از سيستم‌هاي كامپيوتري پيچيده، صحيح است؟

جواب :

اگر واقعا معامله صورت گرفته باشد، چنین معاملاتی صحیح و نافذ است.

خرید آرد دولتی
سوال : خرید آرد گندم با سهمیه و یارانه دولتی از نانوایی ها به صورت آزاد جهت مصارف خانگی مانند طبخ حلوای نذری و... چه حکمی دارد؟
جواب : اگر از جهت قوانین مربوط به نانوایی ها منعی نباشد، خرید و فروش آن اشکال ندارد.
آداب تجارت
سوال : 1. آیا شرعاً می توان کالایی را به صورت مدت دار فروخت ولی برای پرداخت نقدی درصدی را به عنوان تخفیف قرار داد؟ برای مثال کالایی را 12 ماهه بفروشیم و برای هر ماه 20% از مبلغ کالا را تخفیف دهیم.
2. آیا شرعاً می توان برای تأخیر در تسویه اجناسی که به یک مبلغ تعیین شده فروش رفته و یا بابت دیرکرد حاصل از برگشت چک، درصدی را به عنوان دیرکرد، جریمه یا تأخیر یا هر عنوان دیگری دریافت کرد؟
3. آیا شرعاً جایز است که پس از فروش، بابت کالای مرجوعی از مشتری (خریدار)، مبلغی را به عنوان دیرکرد بابت عودت کالا، خسارت یا هر عنوان دیگری اخذ نمود؟
4. فارغ از درست یا نادرست بودن مطالب فوق، آیا شرعاً صحیح است که کلیه این موضوعات شرط ضمن معامله نباشند ولی الآن و پس از فروش بخواهیم اخذ نماییم؟
جواب : 1) بله جایز است که بعد از تعیین قیمت نقد و نسیه کالا، فروشنده برای تشویق خریدار به پرداختن زودتر از موعد، مبلغ کالا را با وجود نسیه بودنش کاهش دهد.
2) خیر دریافت جریمه تأخیر یا دیرکرد به هر عنوانی که باشد جایز نیست و گیرنده مالک آن نمی شود.
3) چنان چه مشتری (خریدار) حق فسخ داشته باشد، برای کالای مرجوعی نمی توان مال اضافی گرفت. اما اگر حق فسخ نداشته باشد در مقابله اقاله و رجوع در صورت مصالحه و تراضی، فروشنده می تواند وجهی دریافت کند.
4) در صورت تراضی و مصالحه جایز است.
اقاله
سوال : صرف اعلام شفاهی اقاله ی معامله آنهم به (كاتب و واسطه قرارداد) و بدون انشاء كتبی و رد و بدل كردن ثمن معامله بين طرفين، آيا اقاله از نظر شرعی و عرفی صحيح است؟
جواب : اقاله با انشاء از ناحیه ی دو طرف محقق می شود و کتابت و همچنین رد و بدل ثمن معامله در تحقق اقاله شرط نیست.
احتکار
سوال : 1. آیا حکم حرمت احتکار منحصر در طعام است؟ آیا درباره ی همه طعام ها است یا منحصر به بعض آن است؟ 2. در صورت انحصار اگر مبیع احتکار شده در غیر موارد حرمت احتکار باشد آیا دولت اسلامی می تواند محتکر را به بیع قهری اجبار نماید؟ آیا مشتری می تواند آن را خریداری نماید؟ حکم سوال اخیر آیا نسبت به این که دولت قیمت گذاری نماید یا خود فرد بر روی مبیع قیمت گذاری نماید متفاوت است؟
جواب : 1) حرمت احتکار هر نوع طعام و خوراکی مورد حاجت عامه ی مسلمین را شامل می شود و بنابر احتیاط مستحب هر چیزی که مورد احتیاج عامه ی مسلمین در زندگی باشد مانند لباس و مسکن و ماشین و غیر این ها نیز شامل موضوع احتکار می شود. و همچنین است در غیر این موارد هر چیزی که نگه داشتن آن برای بالا بردن قیمت باشد و موجب اختلال نظام شود.
2) بله می تواند به شرطی که برای آن قیمت تعیین نکند مگر آن که قیمتی که محتکر تعیین کرده موجب ضرر برای عموم مسلمین باشد که حاکم اسلامی می تواند او را مجبور به فروش به قیمت کمتر کند.
احکام معاملات
سوال : 1. اگر در انواع بيع (و نه قرض) مانند بيع نسيه، فروشنده با خريدار شرط كند كه در صورت تأخير در تأديه دين (ثمن بيع نسيه)، مبلغي را به عنوان جريمه أخذ نمايد، يا در بيع سلم خريدار چنين شرطي را با فروشنده بنمايد كه در صورت تأخير در تحويل مثمن، ملزم به پرداخت خسارت است، يا در عقد اجاره، موجر با مستاجر و امثال آن، آيا چنين شرطي جايز است يا خير؟
2. در قرض با چه شكلي مي توان جريمه تأخير تأديه دين را دريافت نمود كه مشمول ربا نشود؟ چون برخي از وام گيرندگان هيچ تعهدي در پرداخت به موقع بدهي خود ندارند.
3. آيا وجه التزامي كه بانک ها تحت همين عنوان از مشتريان خود دريافت مي كنند، جايز است يا خير؟
جواب : 1) خير، گرفتن مبلغ به عنوان جريمه جايز نيست، بله فروشنده در بيع نسيه و خريدار در بيع سلم و موجِر در عقد اجاره مى تواند براى خود خيار قرار دهد كه اگر تا فلان مدت ثمن يا مثمن را تحويل ندهى من خيار فسخ آن بيع يا اجاره را دارم و بعد از گذشتن آن زمان و فسخ معامله ، در این صورت می توان دوباره عقد جديدى با ثمن جديدى بسته شود.
2) اگر قرض مشروط به پرداخت چيز اضافی شود، قرض ربوى محسوب شده و حرام است اما قرض دهنده مى تواند از قرض گيرنده جنسى را به عنوان رهن وثيقه بگيرد كه اگر تا فلان زمان قرض خود را نپرداخت آن جنس را بفروشد و مقدار قرض داده شده را بردارد و أخذ جریمه ی تأخیر تأدیه وجه شرعی ندارد.
3) بايد عنوان آن وجه التزام مشخص شود و اگر به عنوان جريمه ديركرد از مشترى أخذ شود ربا و حرام است.