1. صفحه نخست
  2. استفتائات
  3. خرید وفروش
  4. حق به هم زدن معامله (خيار)
  5. خیار غبن
استفتائات برگزیده
اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟
بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.
اگر کسی مرتد شود و سپس مسلمان شود، آیا قضای نمازهای آن مدت که مرتد بوده بر او واجب است ؟
طبق فتوای معظم له، قضای نمازهای آن مدت واجب است.
اینجانبان متصدی و کارگزار و زمامدار و مجلس دار عزاداری در تکیه ای در یکی از شهرستان ها هستیم. حسب الوظیفه تصمیم بر این داشتیم که چندین شب عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را در تکیه بر پا کنیم، عده ای با آوردن این بهانه که اگر مراسم برگزار شود، موجب تبعات و گناه می شود مثلاً افراد فاسد چشم چرانی می کنند یا محتمل است که اشخاصی از این مراسمات سوء استفاده و گناه کنند، پیشنهاد به تعطیلی عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) داده اند. آیا اینکه ممکن است بر حسب برگزاری عزاداری در حسینیه احتمالاً عده ای فاسق در این مجلس هم حضور یابند و گناه خود را انجام دهند بر ما که متصدی و کارگردان عزاداری هستیم، حجیت دارد که عزاداری را منحل کنیم؟ حکم واجب بر ما چیست؟
این نوع احتمال دادن خود یک وسوسه شیطانی است. برپایی شعائر حسینی و مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) از اهم امور دینی است و بهتر است که از ورود این افراد به دسته عزاداری و هیئت منع نکنید و راه نصیحت و اصلاح ایشان را با کلمات شایسته و رفتار محبت آمیز در پیش گیرید.
اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟
عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.
حکم شرعی کسی که نسبت محرمیت (ادعای زوجیت) و ادعای ارث را به صورت غیر واقعی به شخص دیگری بدهد، چیست؟
اثبات موضوع شرعی مانند زوجیت، نیازمند به بینه شرعی (شهادت دو نفر عادل) دارد.
در صورتی که بین زن و شوهری ملاعنه رخ دهد و شوهر نفی ولد کند.
1ـ رابطه محرمیت این کودک با ملاعن چگونه است؟ آیا در صورتی که کودک دختر باشد، در آینده می تواند با او ازدواج کند؟
2ـ رابطه محرمیت این کودک با بستگان نسبی و رضاعی و سببی مرد لاعن چگونه است؟ آیا می تواند این دختر با برادران مرد لاعن یا پدران او ازدواج کند؟
3ـ در صورتیکه مرد پس از ملاعنه و نفی ولد پشیمان گردد و رجوع کند، رابطه محرمیت این کودک با ملاعن و بستگان نسبی و رضاعی و سببی این مرد چگونه است؟
1) این کودک با ملاعن محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند.
2) این کودک با بستگان مرد ملاعن محرم نیست و می تواند با آن ها ازدواج کند.
3) در صورتیکه واقعاً فرزند این مرد باشد یعنی مرد بین خود و خدای خود او را فرزند خود می داند، با بستگان آن مرد نیز محرم است.
همانگونه كه استحضار داريد در روزهای ماه محرم اغلب افراد نسبت به پخش نذری از قبيل شير، شربت و اطعام اقدام می نمايند. با عنايت به خشكسالی بوجود آمده، می خواستيم اين نذورات را در غالب جيره خشک غذايی و آب معدنی به آن منطقه ارسال نمائيم كه عده ای مردد هستند كه آيا از نظر شرعی صحيح می باشد يا خير، فلذا از آن مرجع عاليقدر تقاضا داشته تا حكم شرعی را بيان فرمايند.
چنانچه صیغه خاص نذر ـ که در رساله علمیه ذکر شده ـ خوانده باشد، واجب است در همان مصرف نذر که نامبرده شده، مصرف نمایند؛ لیکن اگر صیغه خاص نذر خوانده نشده باشد، جایز است در قالب جیره غذائی و آب معدنی و ... مصرف شود.
آیا انجام تغییرات ساختمانی در بنای مسجدی که واقف طبق وقف‌نامه و اسناد رسمی و محضری، تنها بنام مسجد وقف نموده ولاغیر؛ و اجاره دادن فضای آشپزخانه و زیرزمین و... آن مسجد، برای انجام امور اقتصادی و تجاری و درآمدزایی (کترینگ و تهیه و عرضه غذا و نوشیدنی)، جایز است؟
چنانچه واقف تصریح نموده باشد که نباید بناهای مذکور را برای انجام امور اقتصادی و تجاری و غیره اجاره داد؛ در این صورت جایز نیست وگرنه اشکالی ندارد.
1ـ استفاده از دستگاه موسیقی سنتی که در سالیان گذشته تا به امروز به صورت ساز و دهل مخصوص مراسم تعزیه خوانی بوده و احیای این شعیره را به دنبال دارد، چه حکمی دارد؟ 2 ـ استفاده از لباس طرح قدیم مخصوص شبیه خوان های مرد در نقش زن در تعزیه که به صورت چادر های عربی قدیمی (قجری) و روبند های مخصوص(برقه) به منطقه استان هرمزگان بوده، چه حکمی دارد؟ 3 ـ آیا اجرای مجلسی در وصف عروسی حضرت قاسم که به صورت حزین برگزار می گردد، محل اشکال است یا تایید؟
1) چنانچه آن موسیقی مناسب مجالس اهل فسق و فجور نباشد و موجب هتک حرمت شعائر حسینی نشود، اشکال ندارد؛ اما اگر مناسب مجالس فسق و فجور باشد و یا مناسب مجالس عزاداری نباشد، اشکال دارد.
2) اشکال ندارد.
3) اگر این عمل مستند به یکی از کتب مقتل باشد و با رعایت حرمت شعائر باشد، اشکال ندارد.
اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟
بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.
خیار غبن
سوال :

در یک معامله ای بین شخصی به عنوان فروشنده و خریدار غبن ثابت شده است و غابن(فروشنده) قبول کرده که تفاوت قیمت را به مغبون(خریدار) بدهد و این کار هم صورت گرفته است. در چنین صورتی آیامغبون باز هم خیار غبن دارد یا خیر؟

جواب :

چنانچه فروشنده تفاوت قیمت را داده و خریدار هم آن را به عنوان تفاوت قیمت و ترک فسخ پذیرفته و دریافت نموده است، دیگر خیار فسخ به عنوان غبن ندارد.

خیار غبن
سوال :

آیا شرعاً و عقلاً بدون تشخیص و تعیین ارزش عوضین معامله، در فرضی که عوضین معامله آثار هنری و فاقد قیمت مشخص سوقیه هستند، امکان تشخیص حدوث غبن در معامله ممکن است؟

جواب :

معیار تشخیص غبن آن است که غالب مردم از این تفاوت مقدار قیمت (قیمت بازار و شیء فروخته شده)، مسامحه نمی کنند.

اعمال خیار ورثه
سوال :

در صورتی که طرف معامله بیع از ورثه باشند، اعمال خیار ورثه به چه صورت است؟ ( آیا یکی از ورثه می تواند با استفاده از خیار غبن فاحش، معامله ای را که پدرش انجام داده و طرف معامله برادران و خواهران وارث است، فسخ نماید؟)

جواب :

صحت فسخ معامله مذکور در سؤال، متوقف بر توافق همه ورثه است و اگر برخی از ورثه که طرف معامله بوده حاضر به فسخ باشند، نسبت به حصه وی فسخ نافذ است. گفتنی است پاسخ فوق در فرضی است که مورِّث آگاهی از غبن فاحش نداشته یا پس از آگاهی در فسخ معامله سستی نکرده باشد (بدون دلیل تأخیر در فسخ نداشته باشد) والا حقی برای ورثه ثابت نیست.

معامله
سوال : به استحضار میرساند که بنده برای فروش آپارتمان خود به املاک مراجعه نمودم و در آنجا با توجه به اعتماد به بنگاه با مشتری معرفی شده از طرف ایشان مبایعه نامه تنظیم کردیم (در آن قید شده بود که در صورت اطلاع تا 72 ساعت قابل فسخ می باشد.). پس از آن بنده با مراجعه به چندین املاک دیگر در منطقه مورد نظر متوجه تفاوت قیمت فاحش در مبایعه نامه با قیمت روز ملک گردیدم که که پس از گذشت تقریبا 4 ساعت به املاک بازگشته و تقاضای فسخ معامله را نمودم. بنگاه املاک پس از تماس تلفنی با فرد خریدار اعلام کردند که ایشان در سفر هستند و پس از بازگشت معامله فسخ خواهد شد. ولی با گذشت72 ساعت تعیین شده با فسخ معامله مخالفت کردند. با توجه به شرایط گفته شده می خواهم نظر حضرتعالی را راجع به حکم شرعی این معامله اعلام نمایید.
جواب : در فرض مسئله که معامله تا هفتاد و دو ساعت قابل فسخ بوده ، حق خیار غبن برای شما محفوظ است.
خیار غبن
سوال : شخصی (فروشنده) در معامله سهام یک کارخانه با کلیه لواحق آن مشتمل بر حقوق عینیّه، فرضیّه، شرعیه و متصوره ناشی از سهام که فروشنده «قرارداد اجاره به شرط تملیک » خود با یک بانک را در طول مدت اجاره و با اجاره طرف دوم قرارداد به شرط تملیک (بانک) به شخص ثالث و شرکاء با تمامی و همگی لواحق و منضمات (اعم از سهام شرکت، زمین، امتیاز آب و برق و...) را با ثمن مورد توافق و معیّن (مندرج در مبایعه نامه ) بفروش رسانیده و قبض و اقباض هم توسط خریداران صورت گرفته است . سؤال این است که : اگر ثمن معامله مورد توافق طرفین قرارداد، برمبنای نظریه کارشناسی باشد ولی بعداً کشف شود که کارشناسی رقمی غیر متعارف و چند برابر قیمت واقعی (ارزش واقعی سهام و متعلّقات و منضمّات) با ماخذ زمان معامله صورت گرفته باشد، در چنین صورتی حکم شرعی این معامله که به نوعی کارشناسی قیمت غیر واقعی داده را بیان فرمایید.
جواب : چنین معامله ای صحیح است، اما مشتری در صورت عدم اطلاع خیار غبن و حق فسخ دارد.
خیار غبن در نوسانات قیمت
سوال : در شرایط کنونی اقتصاد جامعه و با توجه به نوسانات شدید قیمت ها، شخصی در معامله ای مغبون می شود و غبن او نیز قابل مسامحه نیست. زمانی که متوجه مغبون شدن خود می گردد، قیمت واقعی مبیع افزایش زیادی یافته و در این صورت استناد خریدار به خیار غبن موجب ضرر بیشتر او می شود، زیرا در خیار غبن خریدار فقط می تواند معامله را فسخ کند و نمی تواند مبیع را نزد خود نگه دارد و ما به التفاوت دو قیمت را اخذ نماید. در این صورت خریدار چگونه ضرر خود را جبران نماید؟ به عنوان مثال بایع مبیعی را که قیمت واقعی آن در بازار 30 ملیون تومان بوده را به خریدار 45 ملیون تومان می فروشد، هنگامی که خریدار متوجه غبن فاحش خود می شود، قیمت واقعی مبیع در بازار 55 ملیون تومان شده است.
جواب : بعید نیست که خریدار بتواند ما به التفاوت دو قیمت (یعنی قیمت واقعی زمان خرید و قیمت گرفته شده از وی) را مطالبه کند.
خیار غبن
سوال : به استحضار مى رساند اگر در مبايعه نامه اى نوشته شده باشد: طرفين كليه خيارات را از خود اسقاط كرده اند حتى خيار غبن، آيا اين اسقاط غبن فاحش را شامل ميشود، با وصف اينكه تصريح به اسقاط آن نشده است؟
جواب : بله شامل غبن فاحش هم مى شود.
اسقاط خیارات
سوال : به استحضار می رساند اگر در مبایعه نامه ای نوشته شده باشد: طرفین کلیه خیارات را از خود اسقاط کرده اند حتی خیار غبن، آیا این اسقاط غبن فاحش را شامل میشود، با وصف اینکه تصریح به اسقاط آن نشده است؟
جواب : بله شامل غبن فاحش هم می شود.
غبن فاحش
سوال : احتراماً به استحضار می رساند یک باب منزل مسکونی را خریداری نمودم ولی پس از خرید متوجه شدم که ساختمان به حشره موریانه مبتلا گردیده حالیه متوجه شده ام در متن مبایعه نامه کلیه خیارات را از خود ساقط نموده ام (البته این عبارت اسقاط مورد اراده طرفین نبوده وبه صورت چاپ شده از قبل موجود در مبایعه نامه بوده است)
1- اکنون آیا با وصف عدم اراده اسقاط از سوی اینجانبه و اینکه متن اسقاط خیار از قبل در مبایعه نامه بوده آیا خیارات برایم محفوظ است؟
2-در مبایعه نامه آمده طرفین کلیه خیارات را از خود ساقط کرده اند حتی خیار غبن، حالیه با توجه به اینکه غبن به صورت تنها ذکر شده و غبن فاحش اسقاط نگردیده، آیا با فرض ضرر فاحش خیار غبن فاحش باقی است؟
جواب : خیار در این پرسش خیار عیب است نه غبن، و اگر شما مطلع بر مندرجات مبایعه نامه نبوده و در نتیجه خیار را اسقاط نکرده اید، خیار ثابت است. و اما اگر مطلع بر مندرجات بوده اید با توجه به اینکه شما تمام خیارات را اسقاط کرده اید دیگر خیاری ندارید.
خیار غبن
سوال : مفهوم اجحاف در معاملات را تبيين نموده و حکم آن را از نظر تکليفى و وضعى بيان فرماييد.
جواب : اجحاف معنی اصطلاحی ندارد. معنی آن در زبان عرب پوست کندن و ريشه کندن و ... می باشد و در عرف فارسی زبانان به معنی معامله با تفاوت زياد از قيمت واقعی است و چنين معامله ای صحيح ولى تکليفاً مکروه است و مشترى در صورت عدم اطلاع خيار غبن دارد.
خیار غبن
سوال : شخصی خانه ای را از ديگری خريده و مقداری از مبيع را نيز پرداخت کرده است و بعد از چهار ماه نيز در محضر حاضر و با پرداخت باقيمانده مبيع وکالت محضری جهت هرگونه تصرف دريافت نموده است.
1) در قولنامه تصریح شده که اگر ملک در طرح شهرداری واقع شود همه ی مسئوليت آن بر عهده خريدار است.
2) کليه خيارات نيز اسقاط گرديده است.
بعد از يک سال و چهار ماه از تاريخ معامله، خريدار با مطرح کردن اين مطلب که ملک در طرح شهرداری واقع شده و همچنين غبن فاحش در معامله انجام گرفته با توجه با نظر کارشناس تقاضای فسخ معامله را نموده است. لطفا نظر شرعی خود را مرقوم فرماييد.
آيا با توجه به اين که کارشناس اعلام کرده بدون وارد شدن به اينکه در زمان معامله قيمت ملک چه نسبتی با بهای توافق شده دارد بلکه با وضعيت فعلی (يک سال و چهار ماه بعد از معامله) در صورتی که ملک در طرح شهرداری باشد، 20 درصد اضافه قيمت دارد.
(اولا) آيا شرعا بعد از يک سال و چهار ماه، آن هم با توجه به وضعيت ملک و تغيرات آن غبن فاحش می تواند تحقق پيدا کند.
(ثانيا) با توجه به اينکه کارشناس اعلام کرده 20 درصد زیاده بر قيمت اصلی در وضعيت فعلی هم ناشی از زحمات و پيگيری اداری می باشد نه از لحاظ قيمت ثمن بنابر اين عنوان غبن فاحش می تواند مصداق داشته باشد.
جواب : در مورد سوال از آن جا که بايع مسؤليت وقوع در طرح شهرداری را از خود سلب نموده و تمام خيارات، از جمله خيـار غبـن را اسقاط نموده، بر اساس آن مشتری حق فسخ ندارد. ملاک در غبن اين است که قيمت زمين در زمان معامله به مقداری که چشم پوشى نمی شود کمتر از ثمن مورد توافق باشد.