استفتائات برگزیده
اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟
بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.
اگر کسی مرتد شود و سپس مسلمان شود، آیا قضای نمازهای آن مدت که مرتد بوده بر او واجب است ؟
طبق فتوای معظم له، قضای نمازهای آن مدت واجب است.
اینجانبان متصدی و کارگزار و زمامدار و مجلس دار عزاداری در تکیه ای در یکی از شهرستان ها هستیم. حسب الوظیفه تصمیم بر این داشتیم که چندین شب عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را در تکیه بر پا کنیم، عده ای با آوردن این بهانه که اگر مراسم برگزار شود، موجب تبعات و گناه می شود مثلاً افراد فاسد چشم چرانی می کنند یا محتمل است که اشخاصی از این مراسمات سوء استفاده و گناه کنند، پیشنهاد به تعطیلی عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) داده اند. آیا اینکه ممکن است بر حسب برگزاری عزاداری در حسینیه احتمالاً عده ای فاسق در این مجلس هم حضور یابند و گناه خود را انجام دهند بر ما که متصدی و کارگردان عزاداری هستیم، حجیت دارد که عزاداری را منحل کنیم؟ حکم واجب بر ما چیست؟
این نوع احتمال دادن خود یک وسوسه شیطانی است. برپایی شعائر حسینی و مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) از اهم امور دینی است و بهتر است که از ورود این افراد به دسته عزاداری و هیئت منع نکنید و راه نصیحت و اصلاح ایشان را با کلمات شایسته و رفتار محبت آمیز در پیش گیرید.
اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟
عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.
حکم شرعی کسی که نسبت محرمیت (ادعای زوجیت) و ادعای ارث را به صورت غیر واقعی به شخص دیگری بدهد، چیست؟
اثبات موضوع شرعی مانند زوجیت، نیازمند به بینه شرعی (شهادت دو نفر عادل) دارد.
در صورتی که بین زن و شوهری ملاعنه رخ دهد و شوهر نفی ولد کند.
1ـ رابطه محرمیت این کودک با ملاعن چگونه است؟ آیا در صورتی که کودک دختر باشد، در آینده می تواند با او ازدواج کند؟
2ـ رابطه محرمیت این کودک با بستگان نسبی و رضاعی و سببی مرد لاعن چگونه است؟ آیا می تواند این دختر با برادران مرد لاعن یا پدران او ازدواج کند؟
3ـ در صورتیکه مرد پس از ملاعنه و نفی ولد پشیمان گردد و رجوع کند، رابطه محرمیت این کودک با ملاعن و بستگان نسبی و رضاعی و سببی این مرد چگونه است؟
1) این کودک با ملاعن محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند.
2) این کودک با بستگان مرد ملاعن محرم نیست و می تواند با آن ها ازدواج کند.
3) در صورتیکه واقعاً فرزند این مرد باشد یعنی مرد بین خود و خدای خود او را فرزند خود می داند، با بستگان آن مرد نیز محرم است.
همانگونه كه استحضار داريد در روزهای ماه محرم اغلب افراد نسبت به پخش نذری از قبيل شير، شربت و اطعام اقدام می نمايند. با عنايت به خشكسالی بوجود آمده، می خواستيم اين نذورات را در غالب جيره خشک غذايی و آب معدنی به آن منطقه ارسال نمائيم كه عده ای مردد هستند كه آيا از نظر شرعی صحيح می باشد يا خير، فلذا از آن مرجع عاليقدر تقاضا داشته تا حكم شرعی را بيان فرمايند.
چنانچه صیغه خاص نذر ـ که در رساله علمیه ذکر شده ـ خوانده باشد، واجب است در همان مصرف نذر که نامبرده شده، مصرف نمایند؛ لیکن اگر صیغه خاص نذر خوانده نشده باشد، جایز است در قالب جیره غذائی و آب معدنی و ... مصرف شود.
آیا انجام تغییرات ساختمانی در بنای مسجدی که واقف طبق وقف‌نامه و اسناد رسمی و محضری، تنها بنام مسجد وقف نموده ولاغیر؛ و اجاره دادن فضای آشپزخانه و زیرزمین و... آن مسجد، برای انجام امور اقتصادی و تجاری و درآمدزایی (کترینگ و تهیه و عرضه غذا و نوشیدنی)، جایز است؟
چنانچه واقف تصریح نموده باشد که نباید بناهای مذکور را برای انجام امور اقتصادی و تجاری و غیره اجاره داد؛ در این صورت جایز نیست وگرنه اشکالی ندارد.
1ـ استفاده از دستگاه موسیقی سنتی که در سالیان گذشته تا به امروز به صورت ساز و دهل مخصوص مراسم تعزیه خوانی بوده و احیای این شعیره را به دنبال دارد، چه حکمی دارد؟ 2 ـ استفاده از لباس طرح قدیم مخصوص شبیه خوان های مرد در نقش زن در تعزیه که به صورت چادر های عربی قدیمی (قجری) و روبند های مخصوص(برقه) به منطقه استان هرمزگان بوده، چه حکمی دارد؟ 3 ـ آیا اجرای مجلسی در وصف عروسی حضرت قاسم که به صورت حزین برگزار می گردد، محل اشکال است یا تایید؟
1) چنانچه آن موسیقی مناسب مجالس اهل فسق و فجور نباشد و موجب هتک حرمت شعائر حسینی نشود، اشکال ندارد؛ اما اگر مناسب مجالس فسق و فجور باشد و یا مناسب مجالس عزاداری نباشد، اشکال دارد.
2) اشکال ندارد.
3) اگر این عمل مستند به یکی از کتب مقتل باشد و با رعایت حرمت شعائر باشد، اشکال ندارد.
اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟
بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.
ازدواج زناشوئی
سوال :

خانمی در زمان انعقاد عقد نکاح در سند ازدواج نفقه جاریه خویش را تعداد دو عدد سکه بهار آزادی قید نموده و وقوع عقد نکاح بر اساس این شرط نفقه واقع گردیده است. 1- آیا در حال حاضر نفقه ایشان همان دو عدد سکه بهار آزادی می باشد و زوج موظف به پرداخت است؟ 2- آیا قاضی یا حاکم شرع مجاز به تفکیک یا تعدیل نفقه مذکور و توافق شده در سند ازدواج می باشد؟

جواب :

1) در مفروض سؤال زوج باید به شرط واقع در ضمن عقد نکاح عمل نماید.


2) خیر، هیچ کس مجاز به تفکیک یا تعلل و یا تغییر شرط مذکور نیست.

تملیک نفقه
سوال :

با توجه به ماهیت نفقه در علم حقوق، آیا زوجه دارای اذن انتفاع از نفقه است یا نفقه به تملیک زن در می آید؟

جواب :

نفقه بر دو قسم است 1ـ مواردی که انتفاع از آن، متوقف بر تلف شدن عین آن می باشد مانند خوراک و نوشیدنی و پوشاک که زن مالک عین آن می شود و می تواند از زوج مطالبه تملیک آن ها را کند.


2ـ مواردی که عین آن با انتفاع، باقی می ماند مانند مسکن و خادم که در این موارد حق انتفاع برای زوجه است و نمی تواند از زوج مطالبه تملیک آن ها کند.

نشوز و نفقه
سوال :

اگر زوجه در تمکین زوج قرار گیرد و زوج از تمام استمتاعات بهره مند گردد و زوجه در منزل باشد، اما به دلیل مشکلاتی دخول صورت نگرفته باشد، آیا با نشوز زوجه و خروج از منزل بدون اذن شوهر، حق حبس برای نامبرده باقی است یا به دلیل تمکین عام، حق حبس وی ساقط شده و ناشزه محسوب می شود؟ به طور کلی آیا دخول موجب سقوط حق حبس است یا تمکین عام و اینکه اگر زوج از زوجه تمام تمتعات را به غیر از دخول ببرد باعث سقوط آن می گردد؟ آیا زوجه مستحق دریافت نفقه می باشد یا اینکه مستحق دریافت نمی باشد؟

جواب :

تمکین از ناحیه زوجه به معنای عدم امتناع از استمتاع جنسی است و در فرض مسئله حاصل شده است، لذا نشوز زوجه صدق نمی کند و زوجه مستحق دریافت نفقه متعارف است.

نفقه
سوال :

اگر در اثر منازعه و اختلاف بین زوجین، زوج مجبور به ترک خانه شود یا به اجبار از طرف زوجه، خانه را ترک نماید و زوجه در منزل زوجیت بماند، آیا زوجه مستحق نفقه هست یا خیر؟ لازم به ذکر است، زوج می تواند بعد از منازعه به منزل برگردد، ولی از مراجعه و نفقه امتناع نموده است.

جواب :

در صورتی که زوجه از استمتاع جنسی زوج امتناع نکند، ناشزه محسوب نمی شود و مستحق دریافت نفقه می باشد.

وجوب نفقه
سوال :

همسر من مدتی است که خانه را بدون اجازه ترک نموده و به درخواست برگشت بنده جواب مثبت نمی دهد، با توجه به اینکه ایشان تمکین ننموده و مراحل قانونی تا احراز عدم تمکین و ایفای حق مدتی طول می کشد، آیا در این مدت از نظر شرعی نفقه بر من واجب است؟

جواب :

در فرض سؤال و با فرض این که خروج زن مصداق تمرد بر زندگی زناشویی باشد، نفقه وی ساقط است؛ هر چند مراحل قانونی احراز عدم تمکین طی نشده باشد.

نفقه
سوال :

جنابعالی در مسأله 2433 مندرج در صفحه 527 رساله توضیح المسائل فرموده اید: زنی که صیغه شده، اگر چه آبستن شود، حق خرجی ندارد؛ مگر اینکه در عقد شرط شده باشد و یا اگر از او آبستن شده باشد، حفظ آن بچه خرج داشته باشد. همانطور که مستحضرید، این که حفظ سلامتی حمل در گرو حفظ سلامتی زوجه منقطعه آبستن از شوهر است و در این باره زوجه مزبور، به تمامی نیازهای معیشتی (نفقه) متعارف که برای یک زن آبستن ضروری می باشد نیازمند است، امری است بدیهی. همچنین هزینه دار نبودن آبستنی و حفظ حمل برای زوجه مزبور، فقط در برخی حالات نادر ممکن و متصور است به طور مثال در صورتی که شوهر یا اقارب یا اشخاصی حقیقی یا حقوقی هزینه های حفظ سلامتی حمل را تامین کنند، زوجه مزبور هزینه ای را متحمل نمی شود. بر این مبنا خواهشمند است بفرمایید، منظور از عبارت (یا اگر از او آبستن شده باشد، حفظ آن بچه خرج داشته باشد) چیست؟ به نظر می رسد عبارت قرآنی (...لَا تُضَارَّ وَالِدَةٌ بِوَلَدِهَا...) و (...لَا تُضَارُّوهُنَّ...) علت حکم عبارت مذکور می باشند (مستفاد از صفحات 156ـ 160 کتاب بایسته های فقه جزا). خواهشمند است در این باره نظر شریفتان را بیان بفرمایید.

جواب :

منظور آن است که مازاد بر مقدار متعارف، حفظ فرزند هزینه دارد، از قبیل مراجعه به پزشک و تحت مراقبه بودن ویژه و یا آنکه لازم است در جهت حفظ فرزند، داروی خاص یا مواد غذایی بیشتری مصرف کند.

تمكين
سوال : دختر باکره ای قبل از نزدیکی، مهر عندالمطالبه خود را خواسته و با حکم دادگاه تقسیط شده است، آیا او می تواند تا دریافت آخرین قسط به منزل شوهر نرود و از هرگونه استمتاعی خودداری کند، در این صورت حق نفقه دارد یا خیر؟
جواب : اگر مهریه در زمان خواندن صیغه عقد، حال (نقد) باشد یا به تعبیر دیگر مهریه عند المطالبه باشد، زن قبل از اولین نزدیکی می تواند قبل از گرفتن مهر از تمکین خودداری کند؛ اما اگر مهریه مؤجل (مدت دار) باشد و همین طور اگر اولین نزدیکی صورت گرفته باشد، حق امتناع از تمکین را ندارد، اگر چه مدت پرداخت آن هم رسیده باشد.
مطالبه نفقه معوقه
سوال : لطفاً نظر مبارک خود را در مورد مطالبه نفقه معوقه فرزند از پدر را اعلام فرمائید ، آیا نفقه معوقه فرزند قابل مطالبه و وصول می باشد؟
جواب : با نظر به اینکه نفقه فرزند بر پدر تکلیف و در صورت عدم پرداخت ساقط است ، لذا حقی بر پدر ندارد.
هزینه های معیشتی فرزندان
سوال : آیا زوجه ای که در دوران زوجیت مرتکب عمل زنا و حرام شده نسبت به زوج در قبال پرداخت هزینه های معیشتی فرزندان در طول زندگی مشترک دینی برگردن دارد یا خیر ؟ به عبارت دیگر آیا زوج می تواند هزینه های انجام شده برای فرزندانی که به خودش تعلق نداشته را از زوجه مطالبه نماید یا خیر؟ (البته پس از طلاق )
جواب : در صورتی که زوج از عدم تعلق فرزندان به وی خبر نداشته می تواند مخارج هزینه شده که زوجه از زوج گرفته و به مصرف فرزندان رسانده است، از زوجه مطالبه نماید. ولی زوجه نسبت به مخارجی که شوهر خود مستقیماً هزینه فرزندان کرده، ضامن نیست.
استنکاف از پرداخت نفقه
سوال : 1. به عنوان شرط ضمن عقد، در عقد شرعی آمده است: در صورت استنکاف زوج از پرداخت نفقه به مدت شش ماه به هر عنوان، زوجه وکالت در اخذ هر گونه طلاقی دارد. آیا مراد ندادن نفقه در شش ماه متصل و پیوسته است یا اعم از آن که در مجموع، شش ماه نفقه ندهد؟ و آیا مراد کل نفقه زوجه در ماه است و یا بخشی از آن؟( مثلا سه یا چهار ماه نفقه نمی دهد و بعد مبلغ اندکی مثلا 100 یا 150 هزار تومان در شرایط کنونی جامعه به حساب زوجه واریز می کند و یا مثلا هر ماه بخشی از نفقه ماهیانه را می دهد نه همه آن را)
2. آیا زنی که بدون اجازه شوهرش به دیدار پدر و مادرش رفته، ناشزه شمرده می شود؟ و در همین صورت اگر بعد از برگشت به منزل خود، ملاحظه می کند شوهرش قفل درب را عوض کرده و به خانه پدری بر گردد آیا در مدتی که در منزل پدرش است، نفقه اش برعهده زوجه است؟
3. آیا نفقه دختر در دوره عقد، بر عهده زوج است یا خیر؟ (به خصوص اگر زوج دخول نموده باشد)
جواب : 1) تابع عبارات شرط است.
2) خیر به مجرد خروج از خانه، زن ناشزه نمی شود؛ مگر آنکه خروج او به گونه ای باشد که تمرد بر زوج محسوب شود و در فرض مسئله، نفقه او بر عهده زوج می باشد.
3) زن در مدت متعارف بین عقد و زفاف که عادتاً در خانه پدرش زندگی می کند، مستحق نفقه نمی باشد.
نفقه
سوال : فرزندانی مشترک از نظر شرعی و قانونی در سنی هستند که حضانت آنها با ولی قهری (پدر) می باشد، اما علی رغم مراجعات مکرر، مادر (که حکم قطعی الزام به تمکین وی نیز صادر شده است) فرزندان را در منزلی که خود تهیه کرده برده است و از دادن آنها به پدرشان خودداری می کند. پدر نیز اعلام نموده که چون فرزندان تحت حضانت شرعی و قانونی من هستند و از تحویل آنها خودداری می کند، تا زمان تحویل، مخارج فرزندان بر عهده خود او (مادر) می باشد. سؤال:
1. آیا زن حق مطالبه نفقه ایام فوق را از پدر فرزندان دارد؟
2. آیا شرعاً پدر باید مخارج ایام فوق را به زن بدهد یا مخارج ایام فوق بر عهده خود زن می باشد؟
جواب : خیر در فرض سؤال زن حق مطالبه نفقه را ندارد هر چند بر پدر واجب است که نسبت به فرزندان در صورت نبودن کسی که بر آن ها انفاق کند، نفقه را بپردازد.
نفقه پسر
سوال : آیا فرزند ذکور 18 ساله ی بالغ و رشیدی که از نظر جسمی سالم و حتی از پدر خویش هم رشید تر و قوی تر باشد و توان کار کردن و حداقل تأمین مخارج خویش را داشته باشد و از سوی دیگر تحصیل خود را نیز به پایان رسانده باشد، واجب النفقه ی پدرش می باشد؟
جواب : تا زمانی که پسر درآمد مالی مستقلی نداشته باشد و خوراک و شغل و حرفه ای که بتواند با آن خود را اداره کند نداشته باشد، واجب النفقه پدر محسوب می شود.
نفقه
سوال : 1. خانمى ادعا نموده كه من می خواهم يارانه هايم را خودم خرج كنم، مثلاً طلا بخرم و پرداخت نفقه من بر همسرم واجب است. با توجه به اين كه دولت يارانه ها را در ازاى آب و برق می دهد آيا خانم چنين حقى را دارد؟ 2. آيا يارانه هاى پرداختى به اطفال بايد براى آن ها توسط ولى او نگهدارى شود و ولى او حق مصرف كردن آن را ندارد يا ولى او می تواند آن ها را مصرف كند؟
جواب : حكم دو مسأله مبتنى بر كيفيت اعطاى دولت می باشد. اگر دولت يارانه را به سرپرست می دهد تا خرج عائله اش كند خانم نمى تواند آن را مطالبه كند و براى اطفال هم لازم نيست نگه دارد و اگر دولت يارانه را به تک تک اعضا ى خانواده مى دهد و سرپرست خانواده وكيل در مصرف كردن يا پرداختن به آنها از طرف دولت است خانم مى تواند مطالبه كند و نسبت به اطفال ولى آن ها لازم نيست براى آن ها نگه دارد بلكه مى تواند آن را صرف خود اطفال كند.
نفقه
سوال : نفقه ی يک ماه زن مطلقه در صورتى كه همسرش داراى درآمد باشد، چقدر است؟
جواب : نفقه ی همسر در صورتى كه طلاق به صورت رجعى باشد، واجب است. اما اگر طلاق بائن باشد، زن نفقه ندارد، به شرط آن كه حامله نباشد. در صورت حامله بودن، نفقه واجب و مقدار نفقه بستگى به شرايط جا و مكان دارد. مهم آن است كه نفقه زن در خوراک، پوشاک، مسكن، خوابگاه، وسايل بهداشت و ساير امورى كه زن به حسب شأن خود به آن نياز دارد، می باشد.
نفقه
سوال : پدرى در حالى كه محتاج و فقير نيست بر پسرش تكليف كرده كه مبلغ ثابتى را ماهيانه به او بپردازد، يک بار به عنوان نفقه و بار ديگر به عنوان حق پدرى و در قبال آن چه كه از كودكى تا رسيدن به اين سن كه خود نان آور شده خرج فرزند كرده و عناوين ديگر و همه ی آنها در حالى است كه پدر محتاج و فقير نيست، آيا بر پسر واجب است نفقه او را بدهد؟
جواب : با فرض غنى بودن يا توانايى پدر بر كار، نفقه او بر پسر واجب نيست.
نفقه فرزندان
سوال : اگر پدر نفقه اعم از خوراک ، پوشاک و هزینه ی تحصیل فرزند خود را ندهد، پسر می تواند بدون اجازه از مال پدر بردارد؟
جواب : با مراجعه به حاکم شرع، حاکم شرع پدر را مجبور به پرداخت نفقه می کند.
نکاح فضولی
سوال : در نکاحی که به صورت فضولی منعقد شده است، پس از اجازه زوجین نسبت به عقد، زوجه مستند به حق حبس خود، از تمکین خودداری می نماید؛ در این فرض نفقه زوجه از چه زمانی قابل مطالبه خواهد بود؟ از زمان انعقاد عقد یا از زمان صدور اجازه؟ لازم به ذکر است زمان اجازه زوجین شش ماه پس از انعقاد عقد فضولی بوده است.
جواب : در مفروض سؤال از زمان اجازه نفقه واجب است.
نفقه فرزندان
سوال : 1. با فرض استطاعت پدر، وجوب نفقه نسبت به فرزند اناث ازدواج نکرده از هر حیث مطلق است و یا مثلاً به اموری مانند حضور و همزیستی با پدر، لزوم اطاعت و احترام پدر و یا صرف نفقه در امور ضروری و متعارف و ... مقید و مشروط است.
2. اگر پدر بنا به مصلحت دختر، او را از بودن در مکانی غیر منزل پدر و یا جهت مصرف نفقه در امور ضروری و متعارف امر نموده و او اطاعت ننماید وظیفه چیست؟
جواب : 1. وجوب نفقه فرزند بر پدر مشروط است به استطاعت پدر و فقير بودن فرزند و نبودن کسی دیگر که نفقه او را پرداخت کرده باشد اما مشروط به آنچه ذکر کرده اید نیست.
2. وجوب نفقه در چنین فرضی ساقط نیست.
نفقه فرزند
سوال : پس از پرداخت تمامى حقوق شرعيه و عرفيه (مهريه، جهيزيه و ..) از سوى زوج، به حكم محكمه طلاق واقع و پس از انقضاى مدّت عدّه، علقه زوجيت قطع و بينونت كامل انجام مى شود. بر اساس صلاحديد محكمه و توافق طرفين، حضانت و سرپرستى دختر صغيره مشترك به پدر واگذار و مدّت بيست سال عهده دار تعليم و تربيت و تغذيه او بوده است. با ازدواج مجدد پدر با همسر ديگر و ابتلاى او به كسالت قلبى، زوجه مطلقه سابقه اقدام به تحريك و فرار دختر رشيدة ازدواج نكرده خود از منزل پدر و مطالبه نفقه او را مى نمايد و پدر نيز قطع دارد تعيين مبلغ و اعطاى آن به فرزند مزبور به صورت نقد، در امور غير ضرور بلكه نامتعارف به مصرف مى رسد. حال آيا پدر با فرض استطاعت، شرعاً مى تواند انفاق به او را مشروط به عودت فرزند به منزل و مراقبت از خود نمايد يا صرف مطالبه، موجب استحقاق و پرداخت به صورت مبلغ معيّن و نقد، فارغ از هر قيد و شرطى موضوعيّت دارد؟
جواب : نفقه فرزند فقير در حد ضروری بر پدر واجب است و اما در امور غير ضرورى پدر مى تواند دادن نفقه را مشروط به عودت فرزند به منزل كند.
خانواده
سوال : آیا برای تعیین نفقه زن وضعیت مالی مرد را باید در نظر گرفت یا خیر؟
جواب : وضع مالى شوهر در تعيين شأن مؤثر است لكن وضعيت مالى مرد تأثير مستقيم در تعيين نفقه زن ندارد.