1. صفحه نخست
  2. استفتائات
  3. قصاص و ديات
  4. ديه نفس
استفتائات برگزیده
اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟
بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.
اگر کسی مرتد شود و سپس مسلمان شود، آیا قضای نمازهای آن مدت که مرتد بوده بر او واجب است ؟
طبق فتوای معظم له، قضای نمازهای آن مدت واجب است.
اینجانبان متصدی و کارگزار و زمامدار و مجلس دار عزاداری در تکیه ای در یکی از شهرستان ها هستیم. حسب الوظیفه تصمیم بر این داشتیم که چندین شب عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را در تکیه بر پا کنیم، عده ای با آوردن این بهانه که اگر مراسم برگزار شود، موجب تبعات و گناه می شود مثلاً افراد فاسد چشم چرانی می کنند یا محتمل است که اشخاصی از این مراسمات سوء استفاده و گناه کنند، پیشنهاد به تعطیلی عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) داده اند. آیا اینکه ممکن است بر حسب برگزاری عزاداری در حسینیه احتمالاً عده ای فاسق در این مجلس هم حضور یابند و گناه خود را انجام دهند بر ما که متصدی و کارگردان عزاداری هستیم، حجیت دارد که عزاداری را منحل کنیم؟ حکم واجب بر ما چیست؟
این نوع احتمال دادن خود یک وسوسه شیطانی است. برپایی شعائر حسینی و مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) از اهم امور دینی است و بهتر است که از ورود این افراد به دسته عزاداری و هیئت منع نکنید و راه نصیحت و اصلاح ایشان را با کلمات شایسته و رفتار محبت آمیز در پیش گیرید.
اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟
عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.
حکم شرعی کسی که نسبت محرمیت (ادعای زوجیت) و ادعای ارث را به صورت غیر واقعی به شخص دیگری بدهد، چیست؟
اثبات موضوع شرعی مانند زوجیت، نیازمند به بینه شرعی (شهادت دو نفر عادل) دارد.
در صورتی که بین زن و شوهری ملاعنه رخ دهد و شوهر نفی ولد کند.
1ـ رابطه محرمیت این کودک با ملاعن چگونه است؟ آیا در صورتی که کودک دختر باشد، در آینده می تواند با او ازدواج کند؟
2ـ رابطه محرمیت این کودک با بستگان نسبی و رضاعی و سببی مرد لاعن چگونه است؟ آیا می تواند این دختر با برادران مرد لاعن یا پدران او ازدواج کند؟
3ـ در صورتیکه مرد پس از ملاعنه و نفی ولد پشیمان گردد و رجوع کند، رابطه محرمیت این کودک با ملاعن و بستگان نسبی و رضاعی و سببی این مرد چگونه است؟
1) این کودک با ملاعن محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند.
2) این کودک با بستگان مرد ملاعن محرم نیست و می تواند با آن ها ازدواج کند.
3) در صورتیکه واقعاً فرزند این مرد باشد یعنی مرد بین خود و خدای خود او را فرزند خود می داند، با بستگان آن مرد نیز محرم است.
همانگونه كه استحضار داريد در روزهای ماه محرم اغلب افراد نسبت به پخش نذری از قبيل شير، شربت و اطعام اقدام می نمايند. با عنايت به خشكسالی بوجود آمده، می خواستيم اين نذورات را در غالب جيره خشک غذايی و آب معدنی به آن منطقه ارسال نمائيم كه عده ای مردد هستند كه آيا از نظر شرعی صحيح می باشد يا خير، فلذا از آن مرجع عاليقدر تقاضا داشته تا حكم شرعی را بيان فرمايند.
چنانچه صیغه خاص نذر ـ که در رساله علمیه ذکر شده ـ خوانده باشد، واجب است در همان مصرف نذر که نامبرده شده، مصرف نمایند؛ لیکن اگر صیغه خاص نذر خوانده نشده باشد، جایز است در قالب جیره غذائی و آب معدنی و ... مصرف شود.
آیا انجام تغییرات ساختمانی در بنای مسجدی که واقف طبق وقف‌نامه و اسناد رسمی و محضری، تنها بنام مسجد وقف نموده ولاغیر؛ و اجاره دادن فضای آشپزخانه و زیرزمین و... آن مسجد، برای انجام امور اقتصادی و تجاری و درآمدزایی (کترینگ و تهیه و عرضه غذا و نوشیدنی)، جایز است؟
چنانچه واقف تصریح نموده باشد که نباید بناهای مذکور را برای انجام امور اقتصادی و تجاری و غیره اجاره داد؛ در این صورت جایز نیست وگرنه اشکالی ندارد.
1ـ استفاده از دستگاه موسیقی سنتی که در سالیان گذشته تا به امروز به صورت ساز و دهل مخصوص مراسم تعزیه خوانی بوده و احیای این شعیره را به دنبال دارد، چه حکمی دارد؟ 2 ـ استفاده از لباس طرح قدیم مخصوص شبیه خوان های مرد در نقش زن در تعزیه که به صورت چادر های عربی قدیمی (قجری) و روبند های مخصوص(برقه) به منطقه استان هرمزگان بوده، چه حکمی دارد؟ 3 ـ آیا اجرای مجلسی در وصف عروسی حضرت قاسم که به صورت حزین برگزار می گردد، محل اشکال است یا تایید؟
1) چنانچه آن موسیقی مناسب مجالس اهل فسق و فجور نباشد و موجب هتک حرمت شعائر حسینی نشود، اشکال ندارد؛ اما اگر مناسب مجالس فسق و فجور باشد و یا مناسب مجالس عزاداری نباشد، اشکال دارد.
2) اشکال ندارد.
3) اگر این عمل مستند به یکی از کتب مقتل باشد و با رعایت حرمت شعائر باشد، اشکال ندارد.
اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟
بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.
مطالبه دیه
سوال : در یک نزاع فردی به طرف دیگری سنگ پرتاب می کند که به فرد مورد نظر اصابت ننموده ولی به فرد دیگری اصابت کرد و او هم فوت شد. پدر، مادر و همسر مقتول از جهت دیه ضارب را حلال نمودند. از همسر مقتول فرزندی به دنیا می آید که آن فرزند را ضارب با سختی فراوان بزرگی کرده، حال که فرزند بزرگ شده تمام دیه پدرش را ادعا می کند . حکم شرعی این ماجرا چیست؟
جواب : به مقدار سهم خود می تواند مطالبه کند.
دبه در قتل خطایی
سوال : 1. در روایات آمده «اما الخطا الذی لاشک فیه هو ان ترید شیئا فتصیب شیئا آخر» و برای نمونه «رمی شاة فاصاب انسانا» خطای محض به شمار رفته است و می دانیم که در قتل خطای محض دیه بر عهده عاقله است مگر اینکه این قتل با اقرار ثابت شود. حال در این معنی آیا فرق می کند که فعل قاتل مجاز باشد یا غیر مجاز؟ به تعبیر دیگر اگر تیراندازی به شکار غیر مجاز باشد ولی به انسانی برخورد کند و او را بکشد عاقله ضامنند یا انحصاراً خودش؟
2. الف: اگر کسی چاهی را بکند به قصد اینکه حیوانی در آن بیفتد ولی انسانی در آن بیفتد و بمیرد نوع قتل در این فرض چیست؟ ب: به فرض که نوع قتل خطای محض باشد آیا عاقله ضامن می باشند یا خیر؟ ج: آیا در سؤال (الف) و (ب) ضمان تنها در فرضی است که حفر چاه عدوانی باشد یعنی مرتکب مقصر بوده یا تفاوتی از این جهت نمی کند؟
جواب : 1) از نظر خطا بودن تفاوتی ندارد.
2) الف: اگر در مثل طریق عام نبوده، قتل به حافر بئر مستند نیست. ب: هرگاه قتل مستند به شخص بوده و خطای محض باشد دیه بر عاقله است ولیکن در فرض عدم تمکن عاقله و یا نبودن آنها بر قاتل است. ج: معیار استناد است و اگر حفر چاه در ملک خودش باشد استناد صادق نیست و اگر در معبر عام باشد استناد صادق است و از مصادیق شبه عمد است که دیه آن بر کسی است که آن چاه را حفر کرده است.
عاقله
سوال : معروف است كه مى گويند ديه قتل خطا بر عهده عاقله است، منظور از عاقله چيست و چه كسانى عاقله محسوب مى شوند؟ آيا اختيار اين كه كدام صنف از ديه را انتخاب كنند با عاقله است يا ولى مقتول؟ مهلت پرداخت ديه تا چه زمانى است؟
جواب : عاقله، فاميل جانى را گويند و ايشان مردان بالغ عاقل نزديک به پدر جانى هستند، مانند برادران، عموها و اولادشان، هر چقدر پايين روند و هم چنين پدران ايشان هر چقدر بالا روند و اختيار با عاقله است و پرداخت ديه طى سه سال بايد صورت گيرد و هر سال يک سوم ديه بايستى پرداخت شود.
دیه فوت بیمار
سوال : ميخى در پاى كسى فرو رفت، پزشک براى جلوگيرى از التهاب موضع دستور تزريق داروى خاصى را داد، چرا كه اين شخص به دارو هاى معمولى حساسيت داشت و سفارش كرد كه در بيمارستان بسترى شود. پس از تزريق، بيمار دچار تشنج قلبى و ريوى شد. سريعاً به درمان او پرداختند و دارو هاى ضد حساسيت به او تزريق و اقدامات درمانى بر روى وى انجام شد. بعد از چند ساعت او را به بيمارستانى كه امكانات بيشترى داشت منتقل كردند. در بين راه دستگاه تنفس مصنوعى آمبولانس از كار افتاد و تلاش پزشک آمبولانس نيز براى تنفس مصنوعى وى با دست به جايى نرسيد و بيمار جان سپرد. بعد از انجام تحقيقات مشخص شد داروى جايگزينى كه پزشک به او توصيه كرده، در مثل اين حالاتى كه شخص به داروى اول حساسيت داشته، توصيه مى شده است و احتمال وجود حساسيت به اين دارو نسبت به داروى اول بين شش تا پانزده درصد بوده است و امكان فهم اين نكته كه شخص به اين داروى جايگزين نيز حساسيت داشته وجود نداشته است. همچنين امورى كه پزشكان بعد از تشنج بر روى اين بيمار انجام داده اند، صحيح بوده و كوتاهى و كم كارى نداشته اند. 1. آيا با شرح فوق ديه به شخص فوت شده تعلق مى گيرد و در صورت تعلق، پرداخت آن به عهده كيست؟ 2. در صورتى كه جواب مثبت است، آيا با وجود قانون و عرف، مبنى بر اين كه پزشک در صورت مقصر نبودن معاف از مسؤوليت است، آيا مسؤوليت شرعى نيز درباره ديه دارد؟
جواب : كسى كه دارو را به بيمار تزريق كرده، اگر از شخص مريض برائت و اجازه حاصل نكرده باشد و مرگ شخص به خاطر همين دارو باشد، يعنى اينكه اگر دستگاه تنفس مصنوعى از كار نمى افتاد، باز اين شخص از بين مى رفت، ضامن ديه است و اين قانون فايده اى به حال او ندارد. و اگر مرگ مريض به خاطر دارو نيست، بلكه به خاطر از كار افتادن دستگاه تنفسى است، اگر مقصر خرابى دستگاه، بيمارستان و مديران آن هستند، ديه به عهده ايشان است و اگر كاملا اتفاقى بوده، ديه بر عهده كسى نيست.
دریافت دیه
سوال : شخصى در يكى از شهرهاى استان خوزستان به دست ديگرى كشته شده است. پدر مقتول تقاضاى قصاص دارد. بستگان قاتل حاضرند در صورت گذشت ولى دم به او ديه پرداخت كنند. لكن پدر مقتول مى گويد: دريافت ديه بر من حرام است و من چگونه در برابر خون فرزندم، ديه بگيرم؟
جواب : اگر قتل عمد صورت گرفته، پدر مقتول مى تواند از حاكم شرع تقاضاى قصاص كند و نيز مى تواند در برابر اخذ مقدار ديه يا كمتر يا بيشتر كه بستگى به توافق وى با قاتل دارد، از قصاص بگذرد و دريافت ديه حرام نيست، البته اگر قتل شبه عمد بوده، قصاص جايز نيست و بايستى از قاتل ديه بگيرد.
دیات
سوال : اگر مردى آزاد، زنى آزاده را به قتل برساند، اولياى دم در صورتى كه بخواهند او را قصاص كنند بايستى نصف ديه را به قاتل بدهند. اكنون اين سؤال مطرح است كه مردى كه چهار زن را كشته و اكنون خانواده هر چهار نفر درخواست قصاص دارند، آيا بايد هر كدام از اين چهار خانواده به قاتل نصف ديه بدهند، يعنى ديه دو نفر كامل يا اين كه هر چهار نفر روى هم نصف ديه به قاتل پرداخت كنند؟
جواب : در فرض سؤال يكى از اولياى دم مى تواند نصف ديه را پرداخت كرده و قاتل را قصاص كند يا اين كه هر چهار خانواده با هم نصف ديه را پرداخت كنند، لكن او را از جانب يكى از مقتوله ها بكشند.
ديه
سوال : کسی در نزدیک قریه ای به قتل رسیده است و دیه مقتول به عهده این قریه است . پرداخت دیه بین اهالی قریه چگونه انجام می شود؟ آیا بر زنان و فقرا هم پرداخت دیه واجب است؟
جواب : بر فقرا دیه نمی باشد.
فلسفه ديات
سوال : لطفاً به سؤالات ذيل پاسخ فرمائيد:
1) ماهيت حقوقي ديه چيست؟ آيا خسارت است وجنبه حقوقي دارد يا مجازات مي باشد؟
2) فلسفه تنصيف ديه زن چيست؟ چرا ديه زن نصف ديه مرد است؟
3) مستندات فقهي وشرعي تنصيف ديه زن چه مي باشد؟
4) آيا در مكاتب ديگر هم ديه زن نصف ديه مرد مي باشد؟ كدام مكاتب؟
5) استدلال ونظر خودرا در مورد فلسفه تنصيف ديه زن بفرمائيد.
جواب : 1) ديه داراى هر دو جنبه حقوقى و كيفرى مى باشد.
2) فلسفه كامل احکام بر ما پوشیده است. ولی برای قضاوت در مورد فلسفه یک حکم باید سایر احکام شرعي را نیز ملاحظه کرد. اگر اسلام دیه ى زن و يا ارث وي را در برخی موارد نصف دیه وارث مرد قرار داده است در جای دیگر نفقه زندگى زنان و خانواده را نوعاً بر مردان قرار داده است وبه نوعى تقسيم كار نموده و روابط اجتماعى و اقتصادى خانوارها را مديريت كرده است، تفصيل در اين رابطه مجال ديگرى مى طلبد.
3) در برخى آيات و مجموعه كثيرى از روایات و احاديث متواتر و مقطوع الصدور از پيامبرصلی الله علیه وآله و ائمه اطهارعليهم السلام به اين حكم تصريح شده ، علاوه بر اين كه اصل حكم ضرورى و مسلّم نزد همه مذاهب اسلامى است.
4) در برخى اقوام و مکاتب اصلاً براى زن ديه و يا ارثي قرار نمى دادند البته مكاتب سكولار امروز ديه زن را برابر مرد قرارداده است وليكن مسؤوليت معاش ونفقه را نيز برخود زن قرار داده و در نتيجه امروز وضع زنان در جوامع غربي و سكولار بسيار فجیع و اسفبار شده و زنان تبديل به كالائى به دست مردان شده كه درآمد آنان بسيار كمتر از مردان است كه با مراجعه به اوضاع جوامع روز به خوبى روشن مى شود.
5) پاسخ داده شد.