1. صفحه نخست
  2. استفتائات
  3. قصاص و ديات
  4. موجبات ضمان
استفتائات برگزیده
اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟
بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.
اگر کسی مرتد شود و سپس مسلمان شود، آیا قضای نمازهای آن مدت که مرتد بوده بر او واجب است ؟
طبق فتوای معظم له، قضای نمازهای آن مدت واجب است.
اینجانبان متصدی و کارگزار و زمامدار و مجلس دار عزاداری در تکیه ای در یکی از شهرستان ها هستیم. حسب الوظیفه تصمیم بر این داشتیم که چندین شب عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را در تکیه بر پا کنیم، عده ای با آوردن این بهانه که اگر مراسم برگزار شود، موجب تبعات و گناه می شود مثلاً افراد فاسد چشم چرانی می کنند یا محتمل است که اشخاصی از این مراسمات سوء استفاده و گناه کنند، پیشنهاد به تعطیلی عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) داده اند. آیا اینکه ممکن است بر حسب برگزاری عزاداری در حسینیه احتمالاً عده ای فاسق در این مجلس هم حضور یابند و گناه خود را انجام دهند بر ما که متصدی و کارگردان عزاداری هستیم، حجیت دارد که عزاداری را منحل کنیم؟ حکم واجب بر ما چیست؟
این نوع احتمال دادن خود یک وسوسه شیطانی است. برپایی شعائر حسینی و مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) از اهم امور دینی است و بهتر است که از ورود این افراد به دسته عزاداری و هیئت منع نکنید و راه نصیحت و اصلاح ایشان را با کلمات شایسته و رفتار محبت آمیز در پیش گیرید.
اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟
عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.
حکم شرعی کسی که نسبت محرمیت (ادعای زوجیت) و ادعای ارث را به صورت غیر واقعی به شخص دیگری بدهد، چیست؟
اثبات موضوع شرعی مانند زوجیت، نیازمند به بینه شرعی (شهادت دو نفر عادل) دارد.
در صورتی که بین زن و شوهری ملاعنه رخ دهد و شوهر نفی ولد کند.
1ـ رابطه محرمیت این کودک با ملاعن چگونه است؟ آیا در صورتی که کودک دختر باشد، در آینده می تواند با او ازدواج کند؟
2ـ رابطه محرمیت این کودک با بستگان نسبی و رضاعی و سببی مرد لاعن چگونه است؟ آیا می تواند این دختر با برادران مرد لاعن یا پدران او ازدواج کند؟
3ـ در صورتیکه مرد پس از ملاعنه و نفی ولد پشیمان گردد و رجوع کند، رابطه محرمیت این کودک با ملاعن و بستگان نسبی و رضاعی و سببی این مرد چگونه است؟
1) این کودک با ملاعن محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند.
2) این کودک با بستگان مرد ملاعن محرم نیست و می تواند با آن ها ازدواج کند.
3) در صورتیکه واقعاً فرزند این مرد باشد یعنی مرد بین خود و خدای خود او را فرزند خود می داند، با بستگان آن مرد نیز محرم است.
همانگونه كه استحضار داريد در روزهای ماه محرم اغلب افراد نسبت به پخش نذری از قبيل شير، شربت و اطعام اقدام می نمايند. با عنايت به خشكسالی بوجود آمده، می خواستيم اين نذورات را در غالب جيره خشک غذايی و آب معدنی به آن منطقه ارسال نمائيم كه عده ای مردد هستند كه آيا از نظر شرعی صحيح می باشد يا خير، فلذا از آن مرجع عاليقدر تقاضا داشته تا حكم شرعی را بيان فرمايند.
چنانچه صیغه خاص نذر ـ که در رساله علمیه ذکر شده ـ خوانده باشد، واجب است در همان مصرف نذر که نامبرده شده، مصرف نمایند؛ لیکن اگر صیغه خاص نذر خوانده نشده باشد، جایز است در قالب جیره غذائی و آب معدنی و ... مصرف شود.
آیا انجام تغییرات ساختمانی در بنای مسجدی که واقف طبق وقف‌نامه و اسناد رسمی و محضری، تنها بنام مسجد وقف نموده ولاغیر؛ و اجاره دادن فضای آشپزخانه و زیرزمین و... آن مسجد، برای انجام امور اقتصادی و تجاری و درآمدزایی (کترینگ و تهیه و عرضه غذا و نوشیدنی)، جایز است؟
چنانچه واقف تصریح نموده باشد که نباید بناهای مذکور را برای انجام امور اقتصادی و تجاری و غیره اجاره داد؛ در این صورت جایز نیست وگرنه اشکالی ندارد.
1ـ استفاده از دستگاه موسیقی سنتی که در سالیان گذشته تا به امروز به صورت ساز و دهل مخصوص مراسم تعزیه خوانی بوده و احیای این شعیره را به دنبال دارد، چه حکمی دارد؟ 2 ـ استفاده از لباس طرح قدیم مخصوص شبیه خوان های مرد در نقش زن در تعزیه که به صورت چادر های عربی قدیمی (قجری) و روبند های مخصوص(برقه) به منطقه استان هرمزگان بوده، چه حکمی دارد؟ 3 ـ آیا اجرای مجلسی در وصف عروسی حضرت قاسم که به صورت حزین برگزار می گردد، محل اشکال است یا تایید؟
1) چنانچه آن موسیقی مناسب مجالس اهل فسق و فجور نباشد و موجب هتک حرمت شعائر حسینی نشود، اشکال ندارد؛ اما اگر مناسب مجالس فسق و فجور باشد و یا مناسب مجالس عزاداری نباشد، اشکال دارد.
2) اشکال ندارد.
3) اگر این عمل مستند به یکی از کتب مقتل باشد و با رعایت حرمت شعائر باشد، اشکال ندارد.
اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟
بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.
تخریب محیط زیست
سوال :

چنانچه فرد یا افرادی اقدام به ریختن زباله در معابر، خیابان ها و سواحل دریا و... نمایند و باعث تخریب محیط زیست شوند که حتی موجب به خطر انداختن سلامت انسان ها از طریق آلودگی بهداشت عمومی شود، آیا شخص آلوده کننده ضامن است؟

جواب :

چنین کاری اگر موجب شیوع بیماری و به خطر انداختن سلامت انسان ها ولو در آینده شود و یا به هر نحوی ضرر وارد شود، جایز نیست و مرتکب آن شرعاً ضامن می باشد.

اقدام زیانبار مستاجر
سوال : در خصوص تصرفات بالقوه خطرناک مستأجر ، اگر سبب صدمه به ثالثی شود مثلاً در زمین زراعتی استیجاری گودالی حفر کند و کارگری در آن بیفتد و غرق شود ، آیا ضمان بر عهده مالک است یا مستاجر؟ آیا علم و اطلاع مالک از اقدام زیانبار مستأجر تغییری در حکم ضمان می دهد؟
جواب : در مفروض سؤال ، ضمان بر عهده مستاجر است نه مالک ؛ آری هر گاه ملک مزبور در اختیار دیگری (چون زارع یا معمار ، غیر از مستاجر) باشد ، ضمان بر عهده دیگری است.
دیه جرح
سوال : كودكى به ناگاه جلوى اتومبيل دويده و در نتيجه تصادف لگن او به اندازه نيم سانتى متر شكافته شده، آيا راننده بايستى ديه بدهد؟ با توجه به اينكه به آرامى و به صورت طبيعى رانندگى مى كرده و كودک باعث حادثه شده.
جواب : در فرض مذكور اگر جاده در معرض عبور عابر پياده نبوده و طفل جلوی اتومبيل دويده، ديه ثابت نيست.
ضمان
سوال : اگر فردی بغیر عمد سبب ضمان شود (بتلف یا نقص) و فرد مقابل نه رضایت دهد و قیمت یا مثل تلف یا ارش را نیز دریافت نکند، در این حال وظیفه چیست؟ اگر آن مبلغ را از جانب آن فرد صدقه دهد، در این حال چیزی برذمه ی او نخواهد بود؟ آیا کسب رضایت واجب است یا فقط باید جبران مالی شود؟
جواب : جبران مالی کافی است و می تواند آن مال را در مقابل او بگذارد و رفع ید کند تا صاحب حق آن را بردارد و یا به طریقی به او برساند ولو بدون آگاهیش.
جبران خسارت
سوال : اگر هم قوه ی قاهره (اموری مانند سیل و زلزله) و هم تقصیر سبب انسانی رابطه ی سببیت خود را با ورود خسارت حفظ کرده باشند آيا وجود قوه ی قاهره می تواند از مسؤولیت سبب انسانی بکاهد و یا این که کسی مسؤول قوه ی قاهره نیست و در نتیجه سبب انسانی مسؤول کلیه ی خسارات وارده بر زیان دیده خواهد بود؟ فرض کنیم سبب تخریب بنایی، عدم به کارگیری مصالح مقاوم توسط سازنده و وقوع زلزله تشخیص داده شود یا علت واژگونی اتومبیلی عدم مهارت راننده در کنترل خودرو و سیل تشخیص داده شود. آیا می توان به نسبت درجه ی تأثیر قوه ی قاهره از مسؤولیت سازنده ی بنا و راننده ی مقصر کاست؟
جواب : به حسب موارد، مختلف است و ملاک مقررات است.
افت قیمت
سوال : لطفا حکم ضمان موارد زیر را مشخص فرمایید در رابطه با افت قیمت اشیا و کالاها:
1. افت قیمت در اثر فعل زیانبار بدین نحو که فردی با اعمالی زیانبار موجب کاهش قیمت کالایی میگردد مثلا در اثر تصادف ورای خسارت ایجاد شده (عیب و نقص) از قیمت اتومبیل به صورت محسوسی کاسته میگردد ایا این نوع از افت قیمت ضمانی دارد؟
2. افت قیمت در اثر فعل زیانبار با این تفاوت با مورد قبل که فرد زمان و مکان کالا را تغییر میدهد مانند تحویل یخ در زمستان ؟
3. افت قیمتی که در ید غاصب در اثر نوسانات بازار نه فعل او حادث میشود؟
و افت قیمتی که عین سالم است اما در اثر تصرف غاصب از قیمتش به علت استهلاک کم گردیده؟؟
4. افت قیمت در اثر فعل مباح یا غیر مجاز دیگری در ملک خود مثلا همسایه ساختمانی احداث میکند که قیمت املاک اطراف کاسته می شود ایا ضمان دارد؟
5.افت قیمت مورد تعهد در مسئولیت قراردادی در زمانی که متعهد در انجام تعهد تقصیر میکند مثلا متعهد باید ماشینی را تحویل دهد اما در انجام تعهد قصور کرده و با مدتی تاخیر از زمان تعهد انرا تحویل میدهد در این مدت ان ماشین در بازار قیمتش افت میکند ایا متعهد ضمانی به خاطر این افت قیمت دارد؟
جواب : 1) بله، مضمون است.
2) اگر عین مال موجود است، مالک می تواند دادن آن را در زمان و مکان غصب مطالبه کند و اگر تلف شده باشد، مالک می تواند دادن پول آن را در زمان و مکان غصب مطالبه کند و می تواند قیمت آن مکان و زمان را در زمان و مکان دیگر مطالبه کند.
3) افت قیمت در این دو صورت مضمون نیست ولی اگر منافع عین اجرت داشته باشند مثل ماشین و منزل، اجرت المثل منافع مدتی که در دست غاصب بوده لازم است پرداخت شود.
4) اگر تصرف حق شرعی او باشد، مضمون نيست.
5) خير مضمون نيست، مگر آنكه در ضمن عقد لازمى شرط شود كه در صورت افت قيمت به خاطر تأخير، آن را تدارك كند و يا ضامن باشد و اگر تحویل در زمان معینی قید یا شرط شده باشد تخلف از آن موجب حق فسخ برای طرف دیگر تعهد است.
موجبات ضمان
سوال : برخی از کشاورزان عزیز برای جلوگیری از آفات میوه ها و برداشت محصول بیشتر، استفاده بی رویه از کود شیمیایی و یا سموم می نمایند، گاها قبل از تاریخ مشخص شده توسط کارشناسان مربوطه ، اقدام به جمع آوری محصول برای مصرف مردم می نمایند، در حالیکه بقایای کود شیمیایی وسموم آثار زیانباری و گاها غیر قابل جبران در بدن انسان بجای می گذارد
1) در خصوص حلال و حرام بودن این محصول و پولی که از این طریق بدست می آید؟
2) در خصوص ضمان و عدم ضمان در مورد افرادی که با خوردن اینگونه محصول بیمار گاها دچار مرض صعب العلاج گشته و هزینه فراوانی را متحمل گردیده و در صورت لزوم ضمان، ضامن چه کسی است؟ تولید کننده محصول یا کارشناسان و مروجین بخش کشاورزی و یا فروشندگان سموم و كودهای شیمیایی؟
جواب : 1) خوردن این محصول در صورتی که ضرر مهمی نداشته باشد حرام نیست. وفروش آن از سوی کسی که حال و وضع آن را می داند به کسی که نمی داند غش و حرام است ولی معامله صحیح و پول آن حلال است و خریدار پس از اطلاع از عیب حق فسخ دارد.
2) کشاورز و فروشندگان محصول ضامن اند.
ضمان
سوال : اگر فردی ضمانت پرداخت دین دیگری را به طور کامل به دائن بپذیرد. آیا ضامن می تواند تا قبل از اتمام پرداخت کامل دین مضمون عنه سندی که بطور ذمه ای نزد مضمون له قرار داده را مطالبه نماید یا خیر؟
جواب : اگر گذاشتن سند نزد مضمون له به صورت عقد رهن بوده یا در عقد لازم چه لفظا وچه غیر لفظی شرط شده باشد جایز نیست مطالبه کند و در غیر این صورت جایز است.