1. صفحه نخست
  2. استفتائات
  3. قصاص و ديات
استفتائات برگزیده
اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟
بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.
اگر کسی مرتد شود و سپس مسلمان شود، آیا قضای نمازهای آن مدت که مرتد بوده بر او واجب است ؟
طبق فتوای معظم له، قضای نمازهای آن مدت واجب است.
اینجانبان متصدی و کارگزار و زمامدار و مجلس دار عزاداری در تکیه ای در یکی از شهرستان ها هستیم. حسب الوظیفه تصمیم بر این داشتیم که چندین شب عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را در تکیه بر پا کنیم، عده ای با آوردن این بهانه که اگر مراسم برگزار شود، موجب تبعات و گناه می شود مثلاً افراد فاسد چشم چرانی می کنند یا محتمل است که اشخاصی از این مراسمات سوء استفاده و گناه کنند، پیشنهاد به تعطیلی عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) داده اند. آیا اینکه ممکن است بر حسب برگزاری عزاداری در حسینیه احتمالاً عده ای فاسق در این مجلس هم حضور یابند و گناه خود را انجام دهند بر ما که متصدی و کارگردان عزاداری هستیم، حجیت دارد که عزاداری را منحل کنیم؟ حکم واجب بر ما چیست؟
این نوع احتمال دادن خود یک وسوسه شیطانی است. برپایی شعائر حسینی و مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) از اهم امور دینی است و بهتر است که از ورود این افراد به دسته عزاداری و هیئت منع نکنید و راه نصیحت و اصلاح ایشان را با کلمات شایسته و رفتار محبت آمیز در پیش گیرید.
اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟
عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.
حکم شرعی کسی که نسبت محرمیت (ادعای زوجیت) و ادعای ارث را به صورت غیر واقعی به شخص دیگری بدهد، چیست؟
اثبات موضوع شرعی مانند زوجیت، نیازمند به بینه شرعی (شهادت دو نفر عادل) دارد.
در صورتی که بین زن و شوهری ملاعنه رخ دهد و شوهر نفی ولد کند.
1ـ رابطه محرمیت این کودک با ملاعن چگونه است؟ آیا در صورتی که کودک دختر باشد، در آینده می تواند با او ازدواج کند؟
2ـ رابطه محرمیت این کودک با بستگان نسبی و رضاعی و سببی مرد لاعن چگونه است؟ آیا می تواند این دختر با برادران مرد لاعن یا پدران او ازدواج کند؟
3ـ در صورتیکه مرد پس از ملاعنه و نفی ولد پشیمان گردد و رجوع کند، رابطه محرمیت این کودک با ملاعن و بستگان نسبی و رضاعی و سببی این مرد چگونه است؟
1) این کودک با ملاعن محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند.
2) این کودک با بستگان مرد ملاعن محرم نیست و می تواند با آن ها ازدواج کند.
3) در صورتیکه واقعاً فرزند این مرد باشد یعنی مرد بین خود و خدای خود او را فرزند خود می داند، با بستگان آن مرد نیز محرم است.
همانگونه كه استحضار داريد در روزهای ماه محرم اغلب افراد نسبت به پخش نذری از قبيل شير، شربت و اطعام اقدام می نمايند. با عنايت به خشكسالی بوجود آمده، می خواستيم اين نذورات را در غالب جيره خشک غذايی و آب معدنی به آن منطقه ارسال نمائيم كه عده ای مردد هستند كه آيا از نظر شرعی صحيح می باشد يا خير، فلذا از آن مرجع عاليقدر تقاضا داشته تا حكم شرعی را بيان فرمايند.
چنانچه صیغه خاص نذر ـ که در رساله علمیه ذکر شده ـ خوانده باشد، واجب است در همان مصرف نذر که نامبرده شده، مصرف نمایند؛ لیکن اگر صیغه خاص نذر خوانده نشده باشد، جایز است در قالب جیره غذائی و آب معدنی و ... مصرف شود.
آیا انجام تغییرات ساختمانی در بنای مسجدی که واقف طبق وقف‌نامه و اسناد رسمی و محضری، تنها بنام مسجد وقف نموده ولاغیر؛ و اجاره دادن فضای آشپزخانه و زیرزمین و... آن مسجد، برای انجام امور اقتصادی و تجاری و درآمدزایی (کترینگ و تهیه و عرضه غذا و نوشیدنی)، جایز است؟
چنانچه واقف تصریح نموده باشد که نباید بناهای مذکور را برای انجام امور اقتصادی و تجاری و غیره اجاره داد؛ در این صورت جایز نیست وگرنه اشکالی ندارد.
1ـ استفاده از دستگاه موسیقی سنتی که در سالیان گذشته تا به امروز به صورت ساز و دهل مخصوص مراسم تعزیه خوانی بوده و احیای این شعیره را به دنبال دارد، چه حکمی دارد؟ 2 ـ استفاده از لباس طرح قدیم مخصوص شبیه خوان های مرد در نقش زن در تعزیه که به صورت چادر های عربی قدیمی (قجری) و روبند های مخصوص(برقه) به منطقه استان هرمزگان بوده، چه حکمی دارد؟ 3 ـ آیا اجرای مجلسی در وصف عروسی حضرت قاسم که به صورت حزین برگزار می گردد، محل اشکال است یا تایید؟
1) چنانچه آن موسیقی مناسب مجالس اهل فسق و فجور نباشد و موجب هتک حرمت شعائر حسینی نشود، اشکال ندارد؛ اما اگر مناسب مجالس فسق و فجور باشد و یا مناسب مجالس عزاداری نباشد، اشکال دارد.
2) اشکال ندارد.
3) اگر این عمل مستند به یکی از کتب مقتل باشد و با رعایت حرمت شعائر باشد، اشکال ندارد.
اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟
بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.
قسامه
سوال :

زمانی که ادله قانونی و شرعی در وقوع قتل و انتساب آن علیه فردی وجود نداشته باشد و موضوع به قسامه برسد و با توجه به منشأ شرعی و فقهی قسامه، لطفاً در خصوص شرایط افراد سوگند خورنده ارائه طریق نمایید.

جواب :

باید افراد قسم خورنده با علم قسم یاد کنند نه با مسامحه، و عدالت شرط نیست. همچنین در صورتی قسامه برای قاضی حجت است و طریقیت دارد که علم بر خلاف آن یا بینه بر خلاف آن وجود نداشته باشد.

دیه
سوال :

در حادثه ای یک خودرو با اسب رها شده در جاده تصادف کرده و منجر به کشته شدن راننده می شود، کارشناس پنجاه درصد راننده متوفی را مقصر می داند. باعنایت به اینکه صاحب اسب شناسایی نمی گردد آیا می توان نسبت به پنجاه درصد دیگر از بیت المال دیه پرداخت گردد؟

جواب :

مورد مذکور در سؤال جزء موارد پرداخت از بیت المال محسوب نمی شود.

فوت قاتل قبل از قصاص
سوال :

اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟

جواب :

بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.

حق قصاص
سوال :

اگر زوج، زوجه خود را عمداً بکشد و آن زوج و زوجه دارای اولاد باشند، آیا حق قصاص (یعنی قصاص پدر خود که مادر را کشته) به وراث او یعنی اولاد منتقل می شود یا خیر؟

جواب :

بنابر نظر مشهور فقها، فرزندان مقتوله حق قصاص پدر خود را ندارند.

دیه
سوال :

اگر مرد مسلمانی توسط شخص یا اشخاصی به قتل برسد و قاتل یا قاتلین شناسایی نشوند، دیه مقتول شرعاً چگونه پرداخت می شود؟

جواب :

دیه شخص از بیت المال پرداخت می گردد.

قصاص
سوال :

با توجه به رضایت اولیای دم و جانی، آیا می توان قصاص نفس را به قصاص عضو تبدیل نمود؟ لطفاً اگر ممکن است مستندات آن نیز بیان شود.

جواب :

خیر و در صورت رضایت اولیای دم، شخص قاتل یا باید دیه بدهد و یا مورد عفو، قرار گیرد.

اولیای دم
سوال :

شوهر اینجانب توسط فرزندم به قتل رسیده است. وراث حین الفوت ایشان عبارتند از: یک دختر سه ساله، یک پسر شش ساله، پسری که مرتکب قتل شده، همسر و مادر مقتول. بعد گذشت هفت ماه از قتل شوهرم، مادر ایشان نیز فوت می نماید و وراث حین الفوت مادرمقتول عبارتند از: سه پسر (برداران مقتول) و دو دختر (خواهران مقتول). با وجود ورثه بلا واسطه در طبقه اول ارث یعنی فرزندان مقتول، لطفاً به سؤالات ذیل پاسخ دهید:


1- اولیای دم، چه کسانی هستند و چه کسانی حق قصاص دارند؟


2- آیا حق قصاص، به تبع فوت مادر مقتول به فرزندان مادر (براداران و خواهران مقتول) خواهد رسید؟


3- آیا برادران و خواهران مقتول به تبع فوت مادر مقتول از مقتول، ارث خواهند برد؟

جواب :

1) اولیای دم، همان کسانی هستند که از میت ارث می برند و حق قصاص برای همان اولیای دم می باشد. با توجه به سؤال، اولیای دم عبارتند از همسر، مادر، دختر سه ساله و پسر شش ساله مقتول.


2) خیر.


3) سهم مادرمقتول از ارث، با توجه به زمان فوت ایشان به فرزندان مادر (برادران و خواهران مقتول) خواهد رسید.

شمول قاعده درء در قصاص
سوال :

آیا قاعده درء در قصاص نیز جاری می شود یا اختصاص به باقی حدود دارد؟ یعنی آیا با وجود شبهه، قصاص منتفی می شود؟

جواب :

قاعده درء، بنابر بعضی از مبانی و معانی آن در قصاص نیز جاری می شود.

قسامه
سوال :

 آیا قتل تسبیبی، با قسامه ثابت می شود؟

جواب :

ظاهراً ثابت می شود، اگر قتل تسبیبی از نوعی باشد که موجب ضمان است.

قسامه
سوال :

با التفات به فتوای مقام معظم رهبری در قتل عمد از ناحیه اولیاء دم، سوگند در باب قسامه قابل تکرار نیست، آیا جنابعالی در قتل شبه عمد قائل به تکرار سوگند می باشید؟

جواب :

قابل تکرار نیست.

تخریب محیط زیست
سوال :

چنانچه فرد یا افرادی اقدام به ریختن زباله در معابر، خیابان ها و سواحل دریا و... نمایند و باعث تخریب محیط زیست شوند که حتی موجب به خطر انداختن سلامت انسان ها از طریق آلودگی بهداشت عمومی شود، آیا شخص آلوده کننده ضامن است؟

جواب :

چنین کاری اگر موجب شیوع بیماری و به خطر انداختن سلامت انسان ها ولو در آینده شود و یا به هر نحوی ضرر وارد شود، جایز نیست و مرتکب آن شرعاً ضامن می باشد.

افزایش دیه
سوال :

همانگونه که مستحضرید بسیاری از مسلمین بدلیل عدم توانایی پرداخت دیه، در زندان به سر می برند و خانواده های ایشان با مشکلات زیادی مواجه می باشند. با توجه به آن که افزایش دیه در ماههای حرام، به دلیل افزایش امنیت حجاج در سرزمین وحی در زمان حج بوده است، آیا در زمان حال و با توجه به تغییر شرایط و از آنجا که در بسیاری از حوادث مانند تصادفات رانندگی حادثه ربطی به حج ندارد، آیا امکان تغییر حکم و ایجاد گشایش جهت مسلمین وجود دارد؟

جواب :

افزایش دیه در ماه های حرام، به دلیل روایات فراوان است و ربطی به افزایش امنیت حجاج ندارد.

دیه عقل
سوال :

نیک می دانیم " معتوه " که به تعبیر علامه حلی در کتاب تحریر الاحکام، کسی است که دچار نقیصه عقلی بر اثر ایراد جنایتی گردیده ولی مجنون به حساب نمی آید، بلکه رشد عقلی اش از زمان جنایت متوقف گردیده است، حال اگر شخصی با ایراد صدمه ای موجبات " عته " در مجنی علیه شود، آیا دیه عقل به او تعلق می گیرد یا ارش؟

جواب :

در مفروض سؤال، دیه عقل به او تعلق می گیرد.

قصاص و ديات
سوال : با توجه به اینکه عفو از مهری که به ذمه می آید یا عفو از جنایات وقود یا عفو مدیون توسط طلبکار، ماهیت ابراء و اسقاطی دارد و از ایقاعات هستند. آیا در ضمن این ایقاعات می توان شرطی مثلاً شرط عوض یا پرداخت مال یا فعل یا نتیجه را ضمیمه کرد و با معنای شرط در تنافی نیستند یا اینکه دخول شرط ماهیت آنها را تغییر می دهد؟ خصوصاً در مورد شرط عوض. در صورت تنافی آیا این اعمال و شرط هر دو باطل می گردند یا شرط باطل نمی گردد و تحت عموم المؤمنون عند شروطهم از حیث تکلیفی و وضعی نافذ خواهد بود؟ آیا در صورت صحت شرط و تخلف شرط خیار ثابت می گردد که در صورت اعمال خیار وضعیت به حال قبل از ابراء برگردد یا انیکه شرط صحیح خواهد بود و آثار تکلیفی و و ضعی فقط دارد ولی خیاری به دنبال ندارد؟
جواب : شرط به معنای اصطلاحی آن در ایقاع صحیح نمی باشد ولیکن به معنای تعلیق ایقاع بر تحقق شرط یا قبول به شرط صحیح است و همچنین مصالحه میان ایقاع و فعل مشروط صحیح است.
حقوقی
سوال : الف به قصد کشتن ب ضربه ای به سر او می زند که در نتیجه ب بیهوش می شود ، ولی الف خیال می کند که ب مرده است. آن گاه الف برای خلاص شدن از جنازه ب او را در آب می اندازد و ب در اثر خفگی می میرد. عمل الف قتل عمد است یا شبه عمد یا خطای محض؟»
با توجه به اختلافی بودن حکم قضیه در محاکم ، لطفا حکم مساله مذکور را از لحاظ فقهی مشخص بفرمایید.
جواب : عمل الف ، قتل عمدی محسوب می شود.
عدول از سوگند
سوال : چنانچه پس از اجرای قسامه و صدور حکم قصاص، افرادی از سوگند خود عدول نموده، آیا باید شعبه هم عرض دادگاه به تعداد نکول کنندگان، قسامه را اجرا نماید یا اینکه باید کلیه افراد قسامه را اجرا کنند؟
جواب : به تعداد نکول کنندگان، قسامه اجرا شود.
قسم خوردن بستگان
سوال : در بحث از قسامه و سوگند خوردن توسط بستگان مدعی برای اثبات قتل عمد، آیا برادر باجناق مقتول یا پسر برادر باجناق مقتول یا نوه باجناق برادر مقتول می توانند قسم بخورند و قسم آنان مورد پذیرش شرع می باشد؟
جواب : بله می توانند.
جنایت بر زیبایی
سوال : 1. آیا زیبایی را می توان منفعتی مستقل محسوب کرد؟
2. در صورتی که مستقل است در اسلام چه طریق جبرانی برای ایراد خسارت و جنایت بر زیبایی پیش‌بینی شده است؟
3. در صورتی که این خسارات قابل پرداخت باشد مستند به چه ادله شرعی است ؟
جواب : 1) بله زیبایی منفعت مستقله محسوب می شود.
2) طریق جبران آن، پرداخت ارش از طرف جانی می باشد.
3) مواردی که در آن دیه مقدر وضع نشده است، جانی باید ارش (ما به التفاوت بین صحیح و معیب) را به مجنی علیه بپردازد.
قصاص و ديات
سوال : در برخی از کشورها دستگاهی تحت عنوان «ریپکس»برای جلوگیری از تجاوز به زنان ایجاد شده است. عملکرد دستگاه بدین گونه است که بانوانى كه مايل به استفاده از ريپكس هستند ، دستگاهى لوله اى شكل را در داخل مهبل خود نصب مى كنند که اين دستگاه لوله اى شكل در بيرون از ماده اى لاستيكى و انعطاف پذير ساخته شده است كه صدمه اى به بدن زن وارد نكرده و استفاده از آن براى زنان ناخوشايند نخواهد بود. ريپكس در صورت تجاوز مرد به زن به آلت تناسلى مردان چسبيده و قلاب هاى ميكروسكوبى درنده آن وارد عمل مى شود و تجاوزگر با آلت تناسلى تكه تكه و پوست كنده مجبور به مراجعه به مراكز درمانى شده و در نهايت پليس در جريان كار قرار خواهد گرفت. ريپكس تنها با عمل جراحى قابل جدا شدن از آلت تناسلى خواهد بود كه در اين وضعيت كارمندان مراكز درمانى به راحتى متوجه مى شوند كه شخص مراجعه كننده متجاوزى است كه بايد او را تحويل پليس بدهند.
1-اگر زنی از این دستگاه در جهت حمایت از خویش استفاده کند ، آیا استفاده از این دستگاه مجاز خواهد بود؟
2-اگر در اثر استفاده جنایت هایی بر مرد متجاوز وارد شود ، آیا زن استفاده کننده مسولیتی از این باب خواهد داشت؟
3-اگر زن و مرد متجاوز هر دو راضی به عمل زنا باشند ، آیا مسولیتی از این باب برای زن وجود دارد؟
4-اگر در اثر استفاده،شوهرش متحمل چنین صدماتی شود ، حکم قضیه به چه نحوی خواهد بود؟
جواب : 1) استفاده از دستگاه مذکور در صورتی که مستلزم اضراری نباشد و یا نظر و یا لمس نامحرم نباشد ، مجاز است.
2) در صورت مذکور و با حفظ مراتب دفاع به این معنا که مثلا اگر می تواند با تذکر و اخطار به متجاوز و اعلام اینکه دارای چنین دستگاهی است که می تواند شر متجاوز را از خود دفع کند ، واجب است این کار را انجام دهد و چنانچه با این حال متجاوز اصرار بر تجاوز نماید ، در این صورت زن ضامن نیست.
3) در این صورت ، زن ضامن جنایتهایی است که بر مرد متجاوز وارد شده است.
4) در این صورت ، کار زن هم حرام است و هم موجب ضمان است.
دیه جرح
سوال : در ماده 709 قانون مجازات اسلامی چنین آمده است: «جراحات سر و صورت و ديه آنها به ترتيب ذيل است:
«الف- حارصه: خراش پوست بدون آنكه خون جاري شود، يك صدم ديه كامل است.
ب- داميه: جراحتي كه اندكي وارد گوشت شود و همراه با جريان كم يا زياد خون باشد، دوصدم ديه كامل است»
حال باتوجه به این قانون ، اگر عضوی از اعضای بدن ، مثل زانوی پای چپ دچار خراشیدگی شود به نحوی که محل جراحت خون آلود نیز شده باشد، آیا با توجه به قانون فوق، جراحت فوق، دامیه محسوب می شود یا خیر؟
اگر مثلا مچ دست چپ نیز دچار جراحت فوق شده باشد ، لیکن مقدار اندکی خونی شده باشد، آیا این نیز دامیه محسوب می شود یا خیر؟
جواب : ماده 709 مربوط به جراحات وارد بر سر و صورت است و دیه در جراحت های مذکور در سؤال ، نسبت به هر کدام یک صدم دیه کامل آن عضو است .