1. صفحه نخست
  2. استفتائات
  3. خرید وفروش
  4. حق به هم زدن معامله (خيار)
  5. خيار شرط
استفتائات برگزیده
اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟
بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.
اگر کسی مرتد شود و سپس مسلمان شود، آیا قضای نمازهای آن مدت که مرتد بوده بر او واجب است ؟
طبق فتوای معظم له، قضای نمازهای آن مدت واجب است.
اینجانبان متصدی و کارگزار و زمامدار و مجلس دار عزاداری در تکیه ای در یکی از شهرستان ها هستیم. حسب الوظیفه تصمیم بر این داشتیم که چندین شب عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را در تکیه بر پا کنیم، عده ای با آوردن این بهانه که اگر مراسم برگزار شود، موجب تبعات و گناه می شود مثلاً افراد فاسد چشم چرانی می کنند یا محتمل است که اشخاصی از این مراسمات سوء استفاده و گناه کنند، پیشنهاد به تعطیلی عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) داده اند. آیا اینکه ممکن است بر حسب برگزاری عزاداری در حسینیه احتمالاً عده ای فاسق در این مجلس هم حضور یابند و گناه خود را انجام دهند بر ما که متصدی و کارگردان عزاداری هستیم، حجیت دارد که عزاداری را منحل کنیم؟ حکم واجب بر ما چیست؟
این نوع احتمال دادن خود یک وسوسه شیطانی است. برپایی شعائر حسینی و مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) از اهم امور دینی است و بهتر است که از ورود این افراد به دسته عزاداری و هیئت منع نکنید و راه نصیحت و اصلاح ایشان را با کلمات شایسته و رفتار محبت آمیز در پیش گیرید.
اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟
عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.
حکم شرعی کسی که نسبت محرمیت (ادعای زوجیت) و ادعای ارث را به صورت غیر واقعی به شخص دیگری بدهد، چیست؟
اثبات موضوع شرعی مانند زوجیت، نیازمند به بینه شرعی (شهادت دو نفر عادل) دارد.
در صورتی که بین زن و شوهری ملاعنه رخ دهد و شوهر نفی ولد کند.
1ـ رابطه محرمیت این کودک با ملاعن چگونه است؟ آیا در صورتی که کودک دختر باشد، در آینده می تواند با او ازدواج کند؟
2ـ رابطه محرمیت این کودک با بستگان نسبی و رضاعی و سببی مرد لاعن چگونه است؟ آیا می تواند این دختر با برادران مرد لاعن یا پدران او ازدواج کند؟
3ـ در صورتیکه مرد پس از ملاعنه و نفی ولد پشیمان گردد و رجوع کند، رابطه محرمیت این کودک با ملاعن و بستگان نسبی و رضاعی و سببی این مرد چگونه است؟
1) این کودک با ملاعن محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند.
2) این کودک با بستگان مرد ملاعن محرم نیست و می تواند با آن ها ازدواج کند.
3) در صورتیکه واقعاً فرزند این مرد باشد یعنی مرد بین خود و خدای خود او را فرزند خود می داند، با بستگان آن مرد نیز محرم است.
همانگونه كه استحضار داريد در روزهای ماه محرم اغلب افراد نسبت به پخش نذری از قبيل شير، شربت و اطعام اقدام می نمايند. با عنايت به خشكسالی بوجود آمده، می خواستيم اين نذورات را در غالب جيره خشک غذايی و آب معدنی به آن منطقه ارسال نمائيم كه عده ای مردد هستند كه آيا از نظر شرعی صحيح می باشد يا خير، فلذا از آن مرجع عاليقدر تقاضا داشته تا حكم شرعی را بيان فرمايند.
چنانچه صیغه خاص نذر ـ که در رساله علمیه ذکر شده ـ خوانده باشد، واجب است در همان مصرف نذر که نامبرده شده، مصرف نمایند؛ لیکن اگر صیغه خاص نذر خوانده نشده باشد، جایز است در قالب جیره غذائی و آب معدنی و ... مصرف شود.
آیا انجام تغییرات ساختمانی در بنای مسجدی که واقف طبق وقف‌نامه و اسناد رسمی و محضری، تنها بنام مسجد وقف نموده ولاغیر؛ و اجاره دادن فضای آشپزخانه و زیرزمین و... آن مسجد، برای انجام امور اقتصادی و تجاری و درآمدزایی (کترینگ و تهیه و عرضه غذا و نوشیدنی)، جایز است؟
چنانچه واقف تصریح نموده باشد که نباید بناهای مذکور را برای انجام امور اقتصادی و تجاری و غیره اجاره داد؛ در این صورت جایز نیست وگرنه اشکالی ندارد.
1ـ استفاده از دستگاه موسیقی سنتی که در سالیان گذشته تا به امروز به صورت ساز و دهل مخصوص مراسم تعزیه خوانی بوده و احیای این شعیره را به دنبال دارد، چه حکمی دارد؟ 2 ـ استفاده از لباس طرح قدیم مخصوص شبیه خوان های مرد در نقش زن در تعزیه که به صورت چادر های عربی قدیمی (قجری) و روبند های مخصوص(برقه) به منطقه استان هرمزگان بوده، چه حکمی دارد؟ 3 ـ آیا اجرای مجلسی در وصف عروسی حضرت قاسم که به صورت حزین برگزار می گردد، محل اشکال است یا تایید؟
1) چنانچه آن موسیقی مناسب مجالس اهل فسق و فجور نباشد و موجب هتک حرمت شعائر حسینی نشود، اشکال ندارد؛ اما اگر مناسب مجالس فسق و فجور باشد و یا مناسب مجالس عزاداری نباشد، اشکال دارد.
2) اشکال ندارد.
3) اگر این عمل مستند به یکی از کتب مقتل باشد و با رعایت حرمت شعائر باشد، اشکال ندارد.
اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟
بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.
شروط معامله
سوال :

آیا شرط حسن انجام کار در معامله در فقه وجود دارد یا نه؟

جواب :

طبق نظر معظم له: بله و در صورتیکه چنین شرطی در معامله وجود داشته باشد، مشروط له می تواند در صورت تخلف طرف مقابل معامله با او را به هم بزند یا اگر قرارداد اجاره باشد، می تواند از اجرت او کم نماید.

احکام شرط فاسخ ضمن عقد در بیع
سوال :

در عقد بیعی که در آن موعد مقرری جهت حضور در دفترخانه جهت پرداخت الباقی ثمن معامله تعیین و شرط شده؛ در صورت عدم اعلام حضور در موعد مقرر، در دفترخانه معامله منفسخ است. 1- آیا شرط فوق صحیح و منشاء اثر است؟ 2- در صورت صحت شرط، آیا به محض تحقق شرط ، انفساخ ایجاد می شود؟ و یا حصول آن منوط به انشاء یا اعلام فسخ از ناحیه مشروط له یا تنفیذ دادگاه است؟ 3- در صورت صحت و تحقق شرط، آیا عقد از زمان وقوع آن منحل می شود یا از لحظه انفساخ؟ 4- در این صورت حکم منافع و نمائات حاصله چیست؟

جواب :

1) شرط فوق صحيح و منشأ اثر نيست و تنها در صورت شرط عدم تأخیر از طرف فروشنده معامله قابل فسخ است و فسخ باید ابراز شود و انشاء و اعلام گردد.


2) جواب از پاسخ سؤال قبل روشن شد.


3) عقد از زمان ابراز فسخ، منفسخ می شود.


4) منافع و نماءات ثمن که در زمان بعد از وقوع عقد و قبل از فسخ حاصل شده است ملک بایع است و منافع و نماءات مثمن که در زمان مذکور حاصل شده است ملک مشتری است.

فسخ عقد لازم
سوال :

چنانچه مشروط علیه در شرط فعل از انجام شرط امتناع نماید، مشروط له بدواً می بایست الزام وی را از حاکم خواسته و اگر اجبار ملتزم به انجام‌ آن غیر مقدور ولی انجام آن به وسیله شخص دیگری مقدور باشد، حاکم می‌تواند به خرج ملتزم موجبات انجام آن فعل را فراهم کند. و هر گاه اجبار مشروط‌ علیه برای انجام فعل مشروط ممکن نباشد و فعل مشروط هم از جمله اعمالی نباشد که دیگری بتواند از جانب او واقع سازد، طرف مقابل حق فسخ معامله را خواهد داشت (مگر در موارد خاصی مانند رهن یا ضامن دادن و...). حال پرسش این است، با عنایت به اینکه عقود لازم یا توسط یکی از خیارات بهم می خورد و یا از طریق اقاله، آیا شرعا صحیح است که در شرط فعل، طرفین توافق کنند که در صورت عدم انجام شرط توسط مشروط علیه، مشروط له بدون مراجعه به حاکم و طی مراحل فوق الذکر بتواند عقد لازم را مستقیماً فسخ کند؟

جواب :

بله، چنین شرطی صحیح و نافذ می باشد.

حق فسخ
سوال :

اینجانب یک قطعه خانه سرا به شخصی بموجب عقد بیع واگذار نموده ام. در یکی از بندهای مبایعه نامه آمده "فسخ معامله هر طرف بیست میلیون تومان می باشد". با این وصف از محضر شما استفتا می نمایم که: 1- عبارت "فسخ معامله هر طرف..." عقد بیع مذکور را مشروط به شرط حاضر نموده است یا خیر؟


2- اگر عبارت مذکور شرط باشد، آیا خیار شرط است؟ بعبارت دیگر هر یک از طرفین معامله، اختیار فسخ معامله را دارند یا خیر؟


3- برفرض اینکه شرط مذکور خیار شرط باشد، با توجه به اینکه شرط مذکور فاقد مدت است، وضعیت بیع فوق الذکر چگونه است؟

جواب :

1) مطابق ظاهر عبارت فوق پرداخت کننده بیست میلیون تومان، حق فسخ دارد و عبارت مذکور بیع را مشروط به شرط می نماید.


2) بله خیار شرط است و هریک از طرفین حق فسخ را دارد، به شرط آنکه بیست میلیون را بپردازد.


3) اشکالی ندارد.

خرید فروش آپارتمان
سوال :

فروشنده (شخص اول) آپارتمانی بفروش می رساند و خریدار (شخص ثانی) طی قولنامه، بیشتر از نصف را بصورت نقد و مابقی را چند چک مدت دار می دهد. در قولنامه، بعد از معامله انجام گرفته عبارت "در صورت برگشت یکی از چک ها معامله فسخ می گردد" قید می شود. خریدار تا رسیدن موعد چک آپارتمان را به شخص سوم و او نیز به شخص چهارم می فروشد و سند واحد آپارتمان بنام شخص چهارم می گردد و او نیز ساکن می شود. در این بین چک آخر (به مبلغ 4 میلیون تومن) برگشت می خورد. حکم شرع در مورد چک چیست و مالکیت آپارتمان با کیست؟

جواب :

فروشنده حق فسخ را دارد و قیمت فعلی عین را در صورت تلف یا بحکم تلف مستحق می شود.

اختیار فسخ عقد در صورت تحقق شرط
سوال : چنانچه در معاملات ملکی، شرطی با این عنوان که «چنانچه هر یک از چک ها در موعد مقرر پاس نگردد معامله فسخ می گردد» قید گردد و تاریخ همه چک ها قبل از تاریخ حضور در دفترخانه و تنظیم سند رسمی باشد، آیا اگر شرط مذکور محقق گردد به این معنی که خریدار پس از پرداخت مقداری از ثمن یکی از چک ها را پاس ننماید، معامله فسخ می شود؟ در صورت مثبت بودن جواب آیا عقد جدید ما بین همان طرفین سابق، نیازمند ایجاب و قبول و تشریفات مجدد است؟
جواب : عقد مذکور خود به خود فسخ نمی گردد بلکه براي تحقق فسخ لازم است در صورت تحقق شرط خیار، فروشنده آن را فسخ کند و چنانچه آن را فسخ نکند عقد باقی خواهد ماند.
خیار شرط
سوال : چنانچه همزمان با انتقال رسمی مورد معامله در دفترخانه، طرفین توافق نمایند که اگر چک الباقی ثمن معامله منتهی به صدور عدم پرداخت گردد، مبایعه نامه فسخ و مبالغ پرداختی قبلی به عنوان خسارت به فروشنده تعلق می گیرد، آیا این شرط صحیح است یا خیر؟
جواب : شرط انفساخ صحیح نیست، لیکن شرط خیار فسخ صحیح است و می تواند در صورت عدم پرداخت چک الباقی معامله را فسخ کند و مبالغ قبلی را در مقابل خسارت اخذ کند اگر شرط در ضمن عقد لازم شده باشد.
خیار شرط
سوال : در عقد قرارداد بیع شرطی را با این عنوان جهت فسخ قرارداد معامله بصورت دست نویس نوشته ایم: (خسارت فسخ معامله برای هر دو طرف قرارداد مبلغ یکصد میلیون ریال می باشد)، و زمانی را برای آن معین نکرده ایم. ذکر این جمله در قرارداد بدون ذکر زمان آیا موجب بطلان شرط و بیع می گردد؟ و از نظر احکام منور شرعیه بیع صحیح است یا باطل؟
جواب : شرط فسخ به وجه مذکور و عقد صحیح است و عدم تعیین زمان موجب بطلان شرط و عقد نمی گردد.
حق فسخ عقد
سوال : ملکی بصورت نقد و اقساط فروخته شده و در مبایعه نامه شرط گردیده در صورتی که (هریک) از چکها و اقساط توسط خریدار پرداخت نگردد، فروشنده حق فسخ معامله را خواهد داشت. خریدار پس از تحویل ملک از پرداخت چکها و اقساط امتناع نموده و فروشنده برای پرداخت چک اول به خریدار مهلت داده ولی خریدار چک های بعدی خود را نیز پرداخت نمی کند. فروشنده پس از برگشت چک دوم از طریق اظهار نامه اراده بر فسخ خود را اعلام داشته است. آیا فروشنده بر اساس شرط ضمن عقد حق فسخ دارد یا حق فسخ را از خود ساقط کرده است؟ ضمن اینکه همچنان اقساط وام بانکی که بعهده خریدار می باشد توسط خریدار پرداخت نمی شود.
جواب : فروشنده در فرض مسئله بر اساس شرط ضمن عقد، حق فسخ را دارد.
خیار شرط
سوال : چنانچه بیعی انجام شود و طرفین ملزم به انجام تعهدات خود تا زمان معین باشند و شرط شود که: «چنانچه هر یک از طرفین از تعهدات خود عدول نماید و یا از معامله منصرف شود باید مبلغ معیّنی پول بابت ضرر و زیان به طرف مقابل بپردازد»، اما برای این شرط، تاریخ انقضاء ذکر نشده باشد، و آن گاه مبیع به طور کامل به قبض مشتری درآید و بخش اعظم ثمن نيز به قبض بایع در آید و ما بقی ثمن با توافق طرفین به زمان معینی موکول شود حال آیا:
1. چنین معامله ای صحیح است و یا باطل؟
2. چنین شرطی (با توجه به نداشتن تاریخ انقضاء) صحیح است و یا باطل؟
جواب : 1) چنین معامله ای در فرض مسئله نافذ و صحیح است.
2) شرط مذکور صحیح و لازم الوفاء می باشد.
خیار شرط در خرید و فروش
سوال : در برخی موارد عقد خرید و فروش املاک، قسمتی از بها هنگام عقد به صورت نقدی پرداخت می شود و قسمت دیگر از بها قرار است به اقساط معین در آینده پرداخت شود و معمولاً برای هر یک از اقساط خریدار به فروشنده چک وعده دار می دهد، شرط می شود که در صورت نقد نشدن هر یک از چک های مربوط به اقساط بها در موعد مقرر معامله منفسخ شود و فروشنده مجاز است با تعهد به استرداد آنچه که تاکنون بابت بها گرفته است ملک را به هر شخص دیگری که بخواهد منتقل نماید. به نظر حضرتعالی آیا از منظر شرع مقدس چنین شرطی معتبر و واجد اثر است یا خیر؟
جواب : در صورت شرط در ضمن عقد، حق فسخ ثابت می شود.