1. صفحه نخست
  2. استفتائات
  3. اجاره
  4. اجاره و شرايط عقد
استفتائات برگزیده
اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟
بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.
اگر کسی مرتد شود و سپس مسلمان شود، آیا قضای نمازهای آن مدت که مرتد بوده بر او واجب است ؟
طبق فتوای معظم له، قضای نمازهای آن مدت واجب است.
اینجانبان متصدی و کارگزار و زمامدار و مجلس دار عزاداری در تکیه ای در یکی از شهرستان ها هستیم. حسب الوظیفه تصمیم بر این داشتیم که چندین شب عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را در تکیه بر پا کنیم، عده ای با آوردن این بهانه که اگر مراسم برگزار شود، موجب تبعات و گناه می شود مثلاً افراد فاسد چشم چرانی می کنند یا محتمل است که اشخاصی از این مراسمات سوء استفاده و گناه کنند، پیشنهاد به تعطیلی عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) داده اند. آیا اینکه ممکن است بر حسب برگزاری عزاداری در حسینیه احتمالاً عده ای فاسق در این مجلس هم حضور یابند و گناه خود را انجام دهند بر ما که متصدی و کارگردان عزاداری هستیم، حجیت دارد که عزاداری را منحل کنیم؟ حکم واجب بر ما چیست؟
این نوع احتمال دادن خود یک وسوسه شیطانی است. برپایی شعائر حسینی و مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) از اهم امور دینی است و بهتر است که از ورود این افراد به دسته عزاداری و هیئت منع نکنید و راه نصیحت و اصلاح ایشان را با کلمات شایسته و رفتار محبت آمیز در پیش گیرید.
اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟
عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.
حکم شرعی کسی که نسبت محرمیت (ادعای زوجیت) و ادعای ارث را به صورت غیر واقعی به شخص دیگری بدهد، چیست؟
اثبات موضوع شرعی مانند زوجیت، نیازمند به بینه شرعی (شهادت دو نفر عادل) دارد.
در صورتی که بین زن و شوهری ملاعنه رخ دهد و شوهر نفی ولد کند.
1ـ رابطه محرمیت این کودک با ملاعن چگونه است؟ آیا در صورتی که کودک دختر باشد، در آینده می تواند با او ازدواج کند؟
2ـ رابطه محرمیت این کودک با بستگان نسبی و رضاعی و سببی مرد لاعن چگونه است؟ آیا می تواند این دختر با برادران مرد لاعن یا پدران او ازدواج کند؟
3ـ در صورتیکه مرد پس از ملاعنه و نفی ولد پشیمان گردد و رجوع کند، رابطه محرمیت این کودک با ملاعن و بستگان نسبی و رضاعی و سببی این مرد چگونه است؟
1) این کودک با ملاعن محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند.
2) این کودک با بستگان مرد ملاعن محرم نیست و می تواند با آن ها ازدواج کند.
3) در صورتیکه واقعاً فرزند این مرد باشد یعنی مرد بین خود و خدای خود او را فرزند خود می داند، با بستگان آن مرد نیز محرم است.
همانگونه كه استحضار داريد در روزهای ماه محرم اغلب افراد نسبت به پخش نذری از قبيل شير، شربت و اطعام اقدام می نمايند. با عنايت به خشكسالی بوجود آمده، می خواستيم اين نذورات را در غالب جيره خشک غذايی و آب معدنی به آن منطقه ارسال نمائيم كه عده ای مردد هستند كه آيا از نظر شرعی صحيح می باشد يا خير، فلذا از آن مرجع عاليقدر تقاضا داشته تا حكم شرعی را بيان فرمايند.
چنانچه صیغه خاص نذر ـ که در رساله علمیه ذکر شده ـ خوانده باشد، واجب است در همان مصرف نذر که نامبرده شده، مصرف نمایند؛ لیکن اگر صیغه خاص نذر خوانده نشده باشد، جایز است در قالب جیره غذائی و آب معدنی و ... مصرف شود.
آیا انجام تغییرات ساختمانی در بنای مسجدی که واقف طبق وقف‌نامه و اسناد رسمی و محضری، تنها بنام مسجد وقف نموده ولاغیر؛ و اجاره دادن فضای آشپزخانه و زیرزمین و... آن مسجد، برای انجام امور اقتصادی و تجاری و درآمدزایی (کترینگ و تهیه و عرضه غذا و نوشیدنی)، جایز است؟
چنانچه واقف تصریح نموده باشد که نباید بناهای مذکور را برای انجام امور اقتصادی و تجاری و غیره اجاره داد؛ در این صورت جایز نیست وگرنه اشکالی ندارد.
1ـ استفاده از دستگاه موسیقی سنتی که در سالیان گذشته تا به امروز به صورت ساز و دهل مخصوص مراسم تعزیه خوانی بوده و احیای این شعیره را به دنبال دارد، چه حکمی دارد؟ 2 ـ استفاده از لباس طرح قدیم مخصوص شبیه خوان های مرد در نقش زن در تعزیه که به صورت چادر های عربی قدیمی (قجری) و روبند های مخصوص(برقه) به منطقه استان هرمزگان بوده، چه حکمی دارد؟ 3 ـ آیا اجرای مجلسی در وصف عروسی حضرت قاسم که به صورت حزین برگزار می گردد، محل اشکال است یا تایید؟
1) چنانچه آن موسیقی مناسب مجالس اهل فسق و فجور نباشد و موجب هتک حرمت شعائر حسینی نشود، اشکال ندارد؛ اما اگر مناسب مجالس فسق و فجور باشد و یا مناسب مجالس عزاداری نباشد، اشکال دارد.
2) اشکال ندارد.
3) اگر این عمل مستند به یکی از کتب مقتل باشد و با رعایت حرمت شعائر باشد، اشکال ندارد.
اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟
بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.
اجاره
سوال :

بنده قراردادی متشکل از چند عقد اجاره متوالی با شخص دیگر منعقد کرده‌ام به‌ گونه‌ ای که در عقد اجاره اول چند عقد اجاره دیگر شرط شده است. یعنی در عقد اجاره اول با سررسید سه ماهه اولاً، نرخ اجاره‌ بهای اولین عقد اجاره تعیین شده است (با نرخ مشخص یعنی ۲۰ درصد ارزش دارایی). ثانیاً ضمن این عقد اجاره، شرط کرده‌ایم که دو طرف (مؤجر و مستأجر) متعهدند تا سررسید آخرین عقد اجاره، ابتدای هر دوره زمانی (هر سه ماه یکبار) عقد اجاره را تجدید کنند و نرخ اجاره‌ بهای هر عقد اجاره با لحاظ نرخ تورم دوره قبل به علاوه مقدار مشخص باشد: الف) آیا این قرارداد صحیح است و با توجه به شیوه تعیین اجاره‌بها مشکل غرری بودن در آن ایجاد نمی‌شود؟ ب) در صورت تعیین نرخ کف و سقف برای اجاره‌ بها، قرارداد چه حکمی دارد؟

جواب :

مطابق نظر معظم له الف) چنانچه نرخ تورم دوره قبل معلوم است، مشکل غرری بودن پیش نمی آید و چنانچه معلوم و معین نباشد، غرری است.


ب) چنانچه به صورت جعاله باشد، اشکال ندارد.

اجاره
سوال :

آیا انعقاد قرارداد اجاره ای که طی آن طرفین توافق می کنند که تحویل منافعِ عین مستأجره و پرداخت اجاره بها در تاریخ مشخصی در آینده صورت پذیرد با فرض اینکه: الف) دارایی در زمان انقعاد قرارداد موجود باشد؛ ب) دارایی در زمان انعقاد قرارداد موجود نباشد؛ صحیح است؟ آیا این قرارداد لازم است؟ در صورت اشکال داشتن این نوع قرارداد آیا می توان قرارداد را به صورت مبادله دو تعهد یعنی «مبادله تعهد واگذاری منافع در آینده در مقابل تعهد به پرداخت اجاره بها در آینده» تصحیح نمود؟ آیا چنین قراردادی صحیح است؟

جواب :

در هر دو فرض الف و ب چنانچه تمامی شرایط اجاره فراهم باشد، قرارداد صحیح و نافذ است؛ مانند اینکه زمان قرارداد مشخص باشد و عین مستأجره نیز از همان زمان قابل تحویل به طرف باشد و عین مستأجره دارای منفعت باشد. اجاره جزء عقود لازمه است که فسخ آن جایز نیست، مگر اینکه طرفین راضی باشند و یا یکی از آن دو دارای حق فسخ باشد.

اجاره
سوال :

آیا در پیمانکاری -اعم از پیمانکاری دولتی و کلان یا خرد- واگذاری به غیر به اقل قیمت جایز است یا خیر؟

جواب :

در صورتیکه واگذار نکردن به غیر شرط نشده باشد و قرارداد هم انصراف به مباشرت نداشته باشد، جایز است.

سرقفلی
سوال :

در سرقفلی انتقال یافته صحیح شرعی -پرداخت سرقفلی از مستأجر نخستین به مؤجر و انتقال سرقفلی از مستأجر نخستین به مستأجر دیگر با پرداخت حقوق مالکانه و جلب رضایت مؤجر در زمان تخلیه عین مستأجره- به سبب تغییر شغل، آیا مالک (مؤجر) باید شرعاً به دارنده حق سرقفلی وجه و قیمت عادلانه روز را بپردازد یا با تخلف، سرقفلی از بین می رود؟

جواب :

با ثبوت حق سرقفلی باید بپردازد.

برگزاری مراسم در تالار
سوال :

آیا تأسیس تالار برای برگزاری مراسمی چون عقد و عروسی اشکال شرعی دارد؟ لازم به توضیح است که در برخی مراسم بعضاً از غنا (موسیقی)، استفاده شده و یا حجاب خانم ها درست نیست، سوال اینجاست که چنانچه مجلس آلوده به گناه شود، آیا مسئول صاحب تالار است و یا چون سالن اجاره داده شده، بر ذمه صاحب تالار گناهی نیست و مبلغ اخذ شده، آلوده به حرام نیست؟

جواب :

چنانچه صاحب تالار آن را جهت کار حرام اجاره نداده است، مسئول گناه نیست و مبلغ اخذ شده به عنوان اجاره، اشکال ندارد.

اجاره به شرط قرض الحسنه
سوال : در باب شروط ضمن عقد، هرگاه ذيل عقد اجاره به نحو آتى قيد شود كه:
"توافق گرديد مستاجر در تاريخ معين عين مستاجره را به قيمت بيست درصد زير قيمت ارزيابى كارشناس معين در زمان فروش، از موجر خريدارى نمايد و چنانچه به هر عنوانى خريدارى نكرد، بايد مبلغ معين شده به عنوان قرض الحسنه مورد اجاره را به عنوان خسارت به موجر بپردازد و اگر موجر ملک را با شرايط ياد شده نفروخت، بايد مبلغى معين را به عنوان خسارت به مستاجر بپردازد."
1) آيا چنين قيدى را مى توان "شرط ضمن عقد" دانست؟
2) شرط بيع ملک به مستاجر در عقد اجاره آن هم پيش از انقضاى مدت اجاره شرطى صحيح و نافذ است يا خير؟
3) در صورت استنكاف يكى از طرفين از انجام شرط مزبور، آيا طرف ديگر مى تواند بدون الزام وى به انجام آن وجه شرط شده را از او مطالبه نمايد؟
4) آيا پس از منقضى شدن اجاره، مفاد شرط قيد شده در ضمن آن قابل مطالبه مى باشد يا خير؟
جواب : 1) قرارداد رهن و اجاره به صورتى كه امروزه مرسوم است (اجاره به شرط قرض الحسنه) بنابر احتياط واجب جايز نيست، البته اجاره صحیح است؛ لیکن شرط قرض نافذ نیست و موجر خیار فسخ دارد و اما شرط فروش عین به مستاجر مورد اجاره و همچنین شرط پرداخت مبلغی در صورت عدم فروش و یا عدم خرید، صحیح است.
2) بله، صحیح است.
3) بله، می تواند طبق شرط عمل کند.
4) بله، نفوذ شرط باقی است.
فسخ قرارداد اجاره
سوال : اینجانب باغ پسته خود را به مدت پنج سال طی قرارداد کتبی به اجاره واگذار نمودم. مقرر گردید در تاریخ 7/15 هر سال مال الاجاره پرداخت گردد و در حضور شهود حاضر در جلسه نیز 15 مهرماه هر سال مورد توافق طرفین قرار گرفت و بر اساس این تاریخ عقد اجاره شرعآ منعقد گردید، لیکن مستاجر مال الاجاره سال اول را با 6 روز تآخیر و به مادر اینجانب که هیچ سمتی در قرارداد ندارد، پرداخت نموده است و با عدم قبول این امر از ناحیه اینجانب بدلیل تخلف از تاریخ مورد توافق، مبلغ پرداخت شده در همان روز به شخص ثالثی که از اقوام مستاجر می باشد تحویل داده شده تا به ایشان مسترد نماید و استرداد این مبلغ و عدم رضایت اینجانب شفاهاً و کتباً طی اظهارنامه به وی اطلاع داده شده و تاکنون هیچ وجهی از مال الاجاره توسط اینجانب دریافت نگردیده است.
حال با عنایت به عدم رضایت اینجانب از تآخیر در پرداخت اجاره ،نظر حضرتعالی در خصوص فسخ قرارداد اجاره به لحاظ شرعی چه می باشد؟
جواب : اگر به نحو شرط در ضمن عقد اجاره باشد و مستأجر آن را انجام ندهد، موجر حق خیار تخلف شرط دارد.
شرط ضمن عقد اجاره
سوال : زید مال خود را یک ساله و در قبال یک میلیون تومان به عمرو اجاره می دهد و ضمن العقد شرط می شود که اگر تخلیه و تحویل عین مستاجره به موجر مدتی به طول بینجامد روزانه مبلغ ۱۰۰ تومان به اجرت المسمی افزوده شود . با توجه به اینکه ظاهرا طرفین جعلِ وجه التزام ننموده اند ( چه اینکه وجه التزام به اجرت المسمی اضافه نخواهد شد و ذمه متخلف از شرط را مستقلا مشغول می نماید ) ، آیا شرط فوق صحیح است یا خیر ؟ و اگر شرط باطل می باشد آیا مبطل عقد نیز است یا خیر ؟
جواب : اجاره مذکور اشکال ندارد.
اجاره مغازه با تمام وسایل
سوال : اگر مغازه ای با تمام وسایل در آن از صاحبش کرایه شود، معامله چه حکمی دارد؟ آیا معامله ی مزبور صحیح و حلال است و درآمدی که شخص مستأجر پس از خرید، از آن مغازه به دست می آورد حلال است؟ و یا در چه صورتی می تواند صحیح باشد؟
جواب : اجاره مغازه با وسایل آن در صورت مشخص و معلوم بودن مقدار وسائل صحیح و نافذ است و درآمد حاصل از آن حلال می باشد.
اجاره
سوال : شخصى متدينى طبق توافقى كه با صاحب مؤسسه اى صورت گرفته به عنوان تعميركار برق در مؤسسه مشغول به كار شده است، آن دو توافق كرده اند كه حقوق او به مقدار معينى در هر ماه پرداخت شود لكن صاحب مؤسسه بر اساس اين كه درآمد مؤسسه كم شده از حقوق او كم كرده است در حالى كه اين مطلب، قيد يا شرطى در توافق نبوده است. با توجه به اين كه وسايل برقى به دو صورت كلى و جزيى فروخته مى شود آيا جايز است كه اين فرد وسايل را به قيمت كلى بخرد و با صاحب شركت بدون اطلاع او از واقع امر قيمت جريى محاسبه كند؟
جواب : اگر اين شخص، به صورت صحيح با صاحب مؤسسه قرارداد بسته و اجير او شده است و از شروط صحت قرارداد، تعيين مدت است مانند آن كه شخصى به مدت يك سال قرارداد مى بندد براى صاحب مؤسسه كم كردن اجرتى كه در مدت قرارداد بر آن توافق كرده اند جايز نيست و اگر قرارداد به صورت ماهيانه باشد بايد در هر ماه طبق آن چه توافق كرده اند بپردازد و شيوه مذكور جايز نيست زيرا خيانت در امانت است.
اجاره
سوال : ما به كشورهاى ديگر مهاجرت كرده ايم و (در آن جا) مكانى را براى اقامه شعائر، مناسبت ها و اقامه نمازها، قرائت قرآن و... از اعمال دينى اجاره كرده ايم لكن در قرارداد شرط شده به جاى اجاره بها و ملحقات آن مانند بهاى آب و برق برنامه هاى آموزشى شاد و تفريحى براى پسران و دخترانمان به صورت روزانه يا هفتگى طبق ليستى كه نام فرزندان و برنامه ها در آن درج شده برگزار كنيم. متأسفانه ما در طى سال ها بدون اجراى هيچ برنامه اى براى فرزندانمان اعمال مذهبى خود را انجام مى داديم، حكم نماز و اعمال ديگر ما در آن مكان چيست؟ حكم شرع در اين مورد چيست؟
جواب : در صحت نماز شما و اقامه شعائر و مناسبات و بقيه برنامه ها در اين مكان كه از طرف شما اجاره شده اشكالى وجود ندارد و همچنين در توافق مشروط به اجراى برنامه هاى تفريحى تعيين شده از طرف دولت آنجا به جاى اجاره بها و ملحقات آن مانند آب و برق اشكالى وجود ندارد.
اجاره
سوال : در لبنان نوعى قرارداد اجاره معروف به قراداد اجاره قديم مرسوم است. طبق اين قرارداد مادامى كه مستأجر آن را فسخ نكند قراداد استمرار مى يابد و حتى اگر مستأجر فوت كند قانون لبنانى به استمرار قرارداد و جواز استفاده نزديكان متوفى مانند زوجه و فرزندان او از عين مورد اجاره حكم مى كند. در نتيجه حمله اسراييل به لبنان در سال 2006 بسيارى از خانه هايى كه به اين صورت اجاره داده شده بود خراب شدند و بازسازى بعضى از آنها تا حدود 6 سال طول كشيد. اكنون بعد از بازسازى ساختمان اين مستأجران خواهان اعاده عين مورد اجاره و استمرار قرارداد اجاره قديم هستند در حالى كه مالك ها آن را نمى پذيرند زيرا اجاره بها به دليل گذشت زمانى واقعاً كم است به گونه اى كه عرفاً شبيه به رايگان است. سؤال اين است: آيا قرارداد اجاره با تلف شدن عين مورد اجاره به سبب جنگ حتى اگر ساختمان بازسازى شود باطل مى شود يا قرارداد همچنان استمرار مى يابد؟ آيا پرداخت اجاره توسط مستأجر در سال هايى كه به سبب ويرانى ساختمان از آن استفاده نمى كرد در حكم مؤثر است؟
جواب : روشن است اگر حق مستأجر در زمين ساختمان به طور كلى يا در طبقه آن شرعى باشد اين حق بعد از بازسازى ساختمان نيز به همان حال باقى خواهد ماند.
اجاره
سوال : شخصى از مقلدين شما ملكى دارد كه اجاره مى دهد آيا گرفتن پول براى اجاره آن در موارد زير حلال است يا حرام:
1) مالك نمى داند مستأجر براى چه كارى مكان را اجاره كرده است؟
2) مالك مى داند كه مستأجر مكان را فقط براى فعل حرام مانند شرب خمر و قمار اجاره كرده است؟
3) مالك مى داند كه مستأجر مكان را براى كار هم حلال و هم حرام اجاره كرده است مانند رستوران كه در آن حلال و حرام واقع مى شود؟
جواب : 1) بله گرفتن مال براى او جايز است.
2) بله جايز است اگر براى كار حرام اجاره نداده باشد بلكه اجاره به صورت مطلق باشد و مستأجر از آن مكان براى كار حرام استفاده كند.
3) بله جايز است.
اجاره و شرایط عقد
سوال : مرسوم است در عقود اجاره کنونی ، مستاجر مبلغی را به عنوان قرض الحسنه ، ضمن عقد اجاره به موجر می دهد و شرط می شود در صورت انقضاء مدت اجاره و همزمان با تخلیه ، موجر آن را به مستاجر رد نماید و در صورت تاخیر، به ازاء هر روز تاخیر مثلا پنجاه هزار تومان به عنوان وجه التزام بپردازد. با توجه به اینکه مال القرض مبلغی پول است و وجه التزام تاخیر در رد آن پول هم ، مبلغی دیگر پول است. آیا این اضافه ربا محسوب نمی شود؟ در صورت ربوی بودن، آیا فقط شرط باطل است یا اینکه علاوه بر بطلان شرط ، عقد قرض و اجاره نیز باطل می شود؟
جواب : اگر اجاره به قیمت کمتر به شرط رهن باشد، بنابر احتیاط واجب اجاره صحیح است و شرط باطل است و مالک حق فسخ اجاره را دارد، ولی مستأجر می تواند بخشی از منزل را با پول رهن داده شده از مالک بخرد (با حق فسخ برای مالک) و بخش دیگر منزل را با اجرت کم اجاره کند و گرفتن وجه التزام اگر در مقابل تأخیر دین باشد، جایز نیست و ربا محسوب می شود.
شرایط عقد
سوال : 1. مرسوم است در عقود اجاره کنونی ، مستاجر مبلغی را به عنوان قرض الحسنه ، ضمن عقد اجاره به موجر می دهد و شرط می شود در صورت انقضاء مدت اجاره و همزمان با تخلیه ، موجر آن را به مستاجر رد نماید و در صورت تاخیر، به ازاء هر روز تاخیر مثلا پنجاه هزار تومان به عنوان وجه التزام بپردازد. با توجه به اینکه مال القرض مبلغی پول است و وجه التزام تاخیر در رد آن پول هم ، مبلغی دیگر پول است. آیا این اضافه ربا محسوب نمی شود؟ در صورت ربوی بودن، آیا فقط شرط باطل است یا اینکه علاوه بر بطلان شرط ، عقد قرض و اجاره نیز باطل می شود؟
2. بانک ها در قرارداد اعطای وام و تسهیلات بانکی ، علاوه به اصل پول و سود بانکی مثلا 27 درصد و جریمه تاخیر مثلا 6درصد، به ازاء هر روز تاخیر در بازپرداخت وام مبلغی به عنوان وجه التزام شرط می کنند و سپس برای فرار از ربوی شدن آن ، شرط را ضمن عقد خارج لازم می آورند. به طور مثال هزار تومان بلاعوض به وام گیرنده صلح و تملیک می کنند و این شرط را ضمن عقد صلح می آورند. حال اولا-ایا چنین حیله ای می تواند موجب مشروع شدن ربا و وجه التزام موصوف می شود ؟ دوما –با توجه به اینکه به محض اشتراط وجه التزام ضمن قرارداد اعطاء وام ، معامله ربوی محقق می شود ، آیا اندراج بعدی آن ضمن عقد خارج لازم ، بدون انعقاد عقد وام جدید یا تجدید آن موجب مشروعیت شرط وجه التزام و اخذ اضافه می شود؟
جواب : 1) اگر اجاره به قیمت کمتر به شرط رهن باشد بنابر احتیاط واجب اجاره صحیح است و شرط باطل است و مالک حق فسخ اجاره را دارد ولی مستأجر می تواند بخشی از منزل را با پول رهن داده شده از مالک بخرد (با حق فسخ) و بخش دیگر منزل را با اجرت کم اجاره کند و گرفتن وجه التزام تأخیر دین جایز نیست و ربا محسوب می شود.
2) گرفتن مبلغ اضافی به عنوان جریمه تأخیر (دیرکرد) بر دین به هر عنوان و در قالب هر قراردادی که باشد ربا و حرام محسوب می شود.
حکم شغل دوم در ساعات غیر شغل اول
سوال : خواهشمند است نظر شرع مقدّس را پیرامون تعهد کاری دادن تمام وقت اعضای هیئت علمی به صورت هم زمان در دو دانشگاه دولتی (مانند دانشگاه تهران) و دانشگاه بخش غیر دولتی (مانند دانشگاه آزاد اسلامی) با توجه به موارد زیر بفرمایید: ۱. در صورتی که دانشگاه و یا موسسة غیر دولتی (مانند دانشگاه آزاد اسلامی) نیازمند خدمات عضو هیئت علمی باشد. ۲. کار در دانشگاه یا موسسة غیر دولتی (مانند دانشگاه آزاد) در خارج از ساعات اداریِ موردِ تعهّد با دانشگاه دولتی باشد. ۳. هیچ گونه کم کاری (مانند: غیبت غیر موجّه) از سوی عضو هیئت علمی در قبال دانشگاه دولتی روی ندهد.
جواب : شغل دوم وتحصيل اجرت از طريق آن فی نفسه اشكال ندارد به شرط آنكه غيبت وكم كارى در شغل اول صورت نگيرد و پرداخت اجرت در شغل اول مشروط به تمام وقت در اختيار بودن و یا نداشتن شغل دوم نباشد.
وفاي به عهد
سوال : شخصی به شخص دیگری که شغلش دلالی است مراجعه مینماید و تقاضای معامله ای رابه واسطه گری دلال مینماید و دلال نیز قبل ازهر اقدامی با ایشان شرط مینماید که نرخ تعرفه و کارمزد این کار مثلا هزارتومان است و لیکن من پنج هزار تومان میگیرم که این کار را انجام دهم وشخص مراجعه کننده نیز بدون هیچگونه اجبار و اکراه و اضطراری شرط دلال را پذیرفته و کتبا نیز تعهد و الزام پرداخت مبلغ توافق شده را امضاء و اثر انگشت مینماید و دلال نیزکار را به نحو احسن و برابر توافق انجام میدهد و لیکن پس از انجام کار،شخص مراجعه کننده دبه کرده و زیر تعهد کتبی خود میزند و میگوید برابر نرخ تعرفه میدهم،
حال باعنایت به فرض صحت این موضوع آیاشخص مراجعه کننده شرعا میتواند زیرعهد و پیمان و تعهدخود بزند و آیا دلال مستحق گرفتن اجرت دلالی شرط شده برابر توافق کتبی هست یاخیر؟
جواب : - دلال مستحق گرفتن اجرت تعیین شده است.
اجاره یا رهن خانه
سوال : حکم اجاره هایی که در عرف به عنوان رهن مطرح میشود چیست؟مثال رهن خانه در قبال 5 میلیون.
جواب : این عمل اگر بدون اجرت باشد حرام و تصرف در آن خانه جایز نیست و اگر اجاره به قیمت کمتر به شرط رهن باشد بنابر احتیاط واجب اجاره صحیح است و شرط باطل است و مالک حق فسخ اجاره را دارد. ولیکن به جهت رسیدن به هدف مذکور مستأجر می تواند بخشی از منزل را با پول رهن داده شده از مالک بخرد با حق فسخ و بخش دیگر منزل را با اجرت کم اجاره کند.
اجاره و رهن خانه
سوال : برخى از بنگاه هاى معاملات املاک مبلغى را از مشترى خود تحت عنوان رهن خانه مى گيرند و خود بنگاه دار اجاره بهاء منزل مستأجر را مى دهد حال سؤال اينجاست كه اين اقدام چه صورتى دارد؟ حال وجه دريافتى را اگر به كسى قرض دهد براى مدت معينى (يك هفته اى) و قرض گيرنده در مدت زمان معين از برگرداندن آن عاجز مانده و در مدت طولانى تر مثلاً يک سال برگرداند، بنگاه دار مى تواند از قرض گيرنده بخواهد كه اجاره بهاء منزل فلانى را وام گيرنده بدهد چون پول رهن بوده است؟
جواب : پولى كه در موارد مذكور به نام رهن داده مى شود، رهن اصطلاحى نيست. بنابراين اگر مستأجر پول را به عنوان قرض به بنگاه دار بدهد و شرط كند كه كرايه منزل را بدهد اين قرض ربوى و حرام است و اما اگر به عنوان مضاربه بدهد مى تواند سهم خود را از سود مطالبه كند. و اگر بنگاه دار پول را به كسى قرض دهد كه در زمان معين نتواند قرض خود را ادا كند نمى تواند او را مجبور كند كه اجاره بها را بدهد.
اجاره و شرايط عقد
سوال : (سؤال 1101190326)
1) يك شركت حمل ونقل به منظور تسهيل و رونق فعاليت خود نيازمند مبلغ يكصد ميليون تومان است.
2) اين شركت ضمن اموال و دارائيهاى خود مالك يك دستگاه تريلى با ارزش يكصد ميليون تومان است.
3) شركت فوق يك نفر يا يك بنگاه رسمى را وكيل و اجير در فروش تريلى مذكور به بيست نفر (هر يك پنج ميليون تومان) مى نمايد، و در عقد بيع اجاره دادن آن شرط مى شود (موضوع بند 4).
4) بنگاه فوق از طرق شركت وكيل و مكلف است كه همزمان سهم هر يك از بيست نفر مشترى را به مدت ده سال (بدون حق فسخ طرفين) به شركت فوق اجاره دهد.
5) بنگاه مكلف است قرارداد اجاره را براى هر يك از مشريها به مبلغ ساليانه يك ميليون و دويست هزار تومان (ماهيانه يكصد هزار تومان) تنظيم نمايد.
6) در ضمن قرارداد اجاره شرط مى شود كه پس از ده سال تريلي به شكل (اجاره به شرط تمليك) يا (اجاره به شرط مالكيت) به مالكيت شركت بازگردد.
7) در اينجا چند ويژگى قابل توجه است:
الف: در طى اين ده سال تلف تريلى به عهده مالكين (20نفر مذكور) مى باشد.
ب: در نتيجه پس از ده سال هر يك از بيست نفر مشترى مالك دوازده ميليون تومان شده (يعنى هفت ميليون نفع برده) و شركت مجدداً تريلى خودرا مالك شده است.
ج: نظر به اينكه تريلى در نهايت به مالكيت شركت باز مى گردد، لذا شركت در حفظ و ايمنى آن كوشا خواهد بود.
آيا اين عمل مشروع است يا يكى از مصاديق (ربا) به شمار ميرود و آيا از مصاديق (بيع العينه) محرم است يا خير.
در مفروض مسئله فوق اگر شركت ضمن عقد اجاره هرگونه تلف و نقص (تريلى) را به عهده گيرد و بر اساس تعهد خود (تريلى) را به مدت ده سال در يكى از شركتهاى بيمه رسمى، بيمه نمايد و حق بيمه را خود پرداخت نمايد آيا حرام خواهد شد يا نه و آيا مصداق (بيع العينه) حرام خواهد بود يا خير؟
جواب : ـ در هردو مسئله چون اجاره دادن به بايع بشرط تمليك در ضمن خريد ا ز او شرط مي شود اشكال دارد.