1. صفحه نخست
  2. استفتائات
  3. خرید وفروش
  4. شروط تجارت
استفتائات برگزیده
اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟
بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.
اگر کسی مرتد شود و سپس مسلمان شود، آیا قضای نمازهای آن مدت که مرتد بوده بر او واجب است ؟
طبق فتوای معظم له، قضای نمازهای آن مدت واجب است.
اینجانبان متصدی و کارگزار و زمامدار و مجلس دار عزاداری در تکیه ای در یکی از شهرستان ها هستیم. حسب الوظیفه تصمیم بر این داشتیم که چندین شب عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را در تکیه بر پا کنیم، عده ای با آوردن این بهانه که اگر مراسم برگزار شود، موجب تبعات و گناه می شود مثلاً افراد فاسد چشم چرانی می کنند یا محتمل است که اشخاصی از این مراسمات سوء استفاده و گناه کنند، پیشنهاد به تعطیلی عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) داده اند. آیا اینکه ممکن است بر حسب برگزاری عزاداری در حسینیه احتمالاً عده ای فاسق در این مجلس هم حضور یابند و گناه خود را انجام دهند بر ما که متصدی و کارگردان عزاداری هستیم، حجیت دارد که عزاداری را منحل کنیم؟ حکم واجب بر ما چیست؟
این نوع احتمال دادن خود یک وسوسه شیطانی است. برپایی شعائر حسینی و مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) از اهم امور دینی است و بهتر است که از ورود این افراد به دسته عزاداری و هیئت منع نکنید و راه نصیحت و اصلاح ایشان را با کلمات شایسته و رفتار محبت آمیز در پیش گیرید.
اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟
عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.
حکم شرعی کسی که نسبت محرمیت (ادعای زوجیت) و ادعای ارث را به صورت غیر واقعی به شخص دیگری بدهد، چیست؟
اثبات موضوع شرعی مانند زوجیت، نیازمند به بینه شرعی (شهادت دو نفر عادل) دارد.
در صورتی که بین زن و شوهری ملاعنه رخ دهد و شوهر نفی ولد کند.
1ـ رابطه محرمیت این کودک با ملاعن چگونه است؟ آیا در صورتی که کودک دختر باشد، در آینده می تواند با او ازدواج کند؟
2ـ رابطه محرمیت این کودک با بستگان نسبی و رضاعی و سببی مرد لاعن چگونه است؟ آیا می تواند این دختر با برادران مرد لاعن یا پدران او ازدواج کند؟
3ـ در صورتیکه مرد پس از ملاعنه و نفی ولد پشیمان گردد و رجوع کند، رابطه محرمیت این کودک با ملاعن و بستگان نسبی و رضاعی و سببی این مرد چگونه است؟
1) این کودک با ملاعن محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند.
2) این کودک با بستگان مرد ملاعن محرم نیست و می تواند با آن ها ازدواج کند.
3) در صورتیکه واقعاً فرزند این مرد باشد یعنی مرد بین خود و خدای خود او را فرزند خود می داند، با بستگان آن مرد نیز محرم است.
همانگونه كه استحضار داريد در روزهای ماه محرم اغلب افراد نسبت به پخش نذری از قبيل شير، شربت و اطعام اقدام می نمايند. با عنايت به خشكسالی بوجود آمده، می خواستيم اين نذورات را در غالب جيره خشک غذايی و آب معدنی به آن منطقه ارسال نمائيم كه عده ای مردد هستند كه آيا از نظر شرعی صحيح می باشد يا خير، فلذا از آن مرجع عاليقدر تقاضا داشته تا حكم شرعی را بيان فرمايند.
چنانچه صیغه خاص نذر ـ که در رساله علمیه ذکر شده ـ خوانده باشد، واجب است در همان مصرف نذر که نامبرده شده، مصرف نمایند؛ لیکن اگر صیغه خاص نذر خوانده نشده باشد، جایز است در قالب جیره غذائی و آب معدنی و ... مصرف شود.
آیا انجام تغییرات ساختمانی در بنای مسجدی که واقف طبق وقف‌نامه و اسناد رسمی و محضری، تنها بنام مسجد وقف نموده ولاغیر؛ و اجاره دادن فضای آشپزخانه و زیرزمین و... آن مسجد، برای انجام امور اقتصادی و تجاری و درآمدزایی (کترینگ و تهیه و عرضه غذا و نوشیدنی)، جایز است؟
چنانچه واقف تصریح نموده باشد که نباید بناهای مذکور را برای انجام امور اقتصادی و تجاری و غیره اجاره داد؛ در این صورت جایز نیست وگرنه اشکالی ندارد.
1ـ استفاده از دستگاه موسیقی سنتی که در سالیان گذشته تا به امروز به صورت ساز و دهل مخصوص مراسم تعزیه خوانی بوده و احیای این شعیره را به دنبال دارد، چه حکمی دارد؟ 2 ـ استفاده از لباس طرح قدیم مخصوص شبیه خوان های مرد در نقش زن در تعزیه که به صورت چادر های عربی قدیمی (قجری) و روبند های مخصوص(برقه) به منطقه استان هرمزگان بوده، چه حکمی دارد؟ 3 ـ آیا اجرای مجلسی در وصف عروسی حضرت قاسم که به صورت حزین برگزار می گردد، محل اشکال است یا تایید؟
1) چنانچه آن موسیقی مناسب مجالس اهل فسق و فجور نباشد و موجب هتک حرمت شعائر حسینی نشود، اشکال ندارد؛ اما اگر مناسب مجالس فسق و فجور باشد و یا مناسب مجالس عزاداری نباشد، اشکال دارد.
2) اشکال ندارد.
3) اگر این عمل مستند به یکی از کتب مقتل باشد و با رعایت حرمت شعائر باشد، اشکال ندارد.
اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟
بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.
شرط ضمن عقد بيع
سوال :

خواهشمند است در خصوص مورد ذيل نظر آيه العظمي شاهرودي را اعلام فرماييد؟ چنانچه در قرارداد خريد و فروش منزل، با توافق طرفين شرط شود كه در مهلت معينی فروشنده مكلف به تنظيم سند ملك به نام خريدار است، در صورت عدم تنظيم سند در مهلت مقرر، خسارت يا وجه التزام تعيين گردد. در صورت عدم تنظيم سند در مدت مقرر، آيا اخذ خسارت يا وجه التزام مندرج در قرارداد در صورت عدم تنطيم سند در مدت مقرر شرعي است يا خير؟

جواب :

طبق فتوای معظم له، در فرض سؤال اخذ خسارت یا وجه التزام مندرج در قرارداد شرعی است و اشکال ندارد.

شرط معامله
سوال :

در معاملات و قراردادهایی که بین اشخاص حقیقی و حقوقی منعقد می شود، معمولاً صحت قرارداد و اجرای تعهدات و نیز تصرف متعاملین در عوضین، موکول به تصویب یا موافقت مقام یا شورایی مانند شورای شهر یا هیأت مدیره شرکت یا مجمع عمومی می گردد. 1- آیا لازم است در چنین معاملاتی جهت اخذ موافقت یا تصویب قرارداد، مدت معینی ذکر شود یا خیر و نامعلوم بودن اجل جهت اخذ موافقت شورا یا هیأت مدیره، چه تأثیری بر قرارداد دارد؟ 2- چنانچه در قرارداد مدت ذکر نشده باشد و با گذشت مدت زمان نسبتاً طولانی، قرارداد مزبور توسط شورا یا هیأت مدیره نه صریحاً تصویب شود و نه صریحاً رد شود و بلا تکلیف بماند، آیا طرفین می بایست ملتزم به قرارداد باشند یا خیر؟

جواب :

قرارداد باید به نحوی منعقد شود که موجب غرر نشود؛ لذا ذکر مدت قرارداد، زمان شروع و نحوه انجام قرارداد، لازم است.

اخذ جریمه
سوال :

 اگر معامله ملکی انجام گیرد و آپارتمان تحویل خریدار شود و تنظیم سند نیز طی مراحل قانونی انجام گیرد، ولی تنظیم سند به تأخیر افتد، آیا گرفتن جریمه و مبلغی به خاطر تأخیر در تنظیم سند، جایز است؟

جواب :

هرگاه تعیین جریمه شرط در متن عقد خرید یا در عقد لازم دیگری باشد، گرفتن مبلغ مزبور جایز است.

وام
سوال : آیا از لحاظ شرعی فروشنده ملک می تواند به خریدار بگوید: چون در ابتدا این واحد را با وام گرفته ام لذا اصل وام و بهره آن را به جای بانک به خودم باز پرداخت کن؟ (در صورتی که هیچ وقت وام نگرفته بود و بهره نداده بود و یک قرارداد مشارکت مدنی با بانک داشته و براساس آن قرارداد مشارکت مدنی هیچگونه بهره ای خودش به بانک نداده است ).
جواب : پرداخت بهره به هیچ وجه جایز نیست و در مورد سؤال مالک می تواند سهم خود از ملک را به صورت نقد یا اقساط بدون بهره به مشتری واگذار کند.
شروط تجارت
سوال : يك شركت توليدي به جهت جلب مشتري اجناس خود را به قيمت بسيار ارزاني به بازارياب مي فروشد به گونه اي كه افراد بازارياب همان جنس را به مغازه ها به قيمت كمتر از سود متعارف بازار مي دهند و سود خوبي هم مي برند و شركت به هر يك از بازار ياب ها كه مشتري بيشتري جذب كند (شبيه شركت هاي هرمي) مبالغي را به عنوان هديه يا در قالب تخفيف بيشتر مي پردازد، آيا اين گونه معاملات جایز است؟
جواب : بله، در فرض مسئله جایز است و اين از مصادیق شرکتهای هرمی نمی باشد.
مذاکرات پیش از قرارداد
سوال : چنانچه به منظور انعقاد قراردادی برای تعیین شرایط و ارکان و آثار قرارداد با طرف معامله مذاکراتی بیش از انعقاد انجام دهم و به امید تحقق قرارداد هزینه هایی بر خود تحمیل کنم اما طرف مقابل از انعقاد قرارداد امتناع ورزد.
1. آیا می توان مذاکرات مقدماتی را همان شرط ابتدایی بدانیم و آن را لازم الوفا دانست؟
2. در صورت امتناع طرف مقابل از انعقاد قرارداد ، آیا امکان جبران ضرر وجود دارد؟ و در صورت وجود ، مبنای آن چیست؟
3. در صورت انعقاد قرارداد ، آیا می توان ماهیت مذاکرات مقدماتی را شرط تبانی دانست ؟
جواب : 1) مذاکرات مقدماتی اگربه نحو عقد نباشد ، اثری ندارد.
2) خیر.
3) اگر عقد و قرارداد مبتنی و مشروط بر آن مذاکرات انجام گرفته شود به نحوی که به شرط بودن آنچه که در مذاکرات شرط شده اشاره شود در اینصورت شرط ضمن عقد خواهد بود.
شروط تجارت
سوال :

اگر یکی از شرکا قصد خرید کالایی از شرکت خود را داشته باشد، اولا این خرید چه حکمی دارد؟ آیا میزان سهم شریک در حکم مذکور تأثیر دارد؟ برای مثال پنجاه درصد یا پنج درصد یا حتی زیر یک درصد؟ ثانیاً اگر شركاء ضمن عقد خارج لازم يا به طريق ديگري ، شرط كنند كه هركدام صرفاً با پرداخت مبلغ ، حق دريافت محصول شركت را دارند ، در این صورت دريافت محصول شركت با پرداخت مبلغ آن توسط احد الشرکا ، چه حکمی دارد ، آیا خرید است یا انتقال اموال؟ ثالثا :اگر شرکت در قالب شخصیت حقوقی باشد ، آیا تفاوتی در مساله ایجاد می شود؟

جواب :

خرید مزبور در صورتی که مطابق ضوابط شرکت باشد ، جایز است و نسبت به سهم مشاع شرط ، خرید است و نسبت به سهم خودش جایگزین کردن مالی دیگر به جای سهم مشاع خودش در آن شرکت است و معامله صحیح است و شخصیت حقوقی داشتن شرکت تعاونی در این جهت تفاوتی ایجاد نمی کند .

سلف
سوال : 1. آیا در قرارداد سلف، خریدار می‌تواند با فروشنده شرط نماید که جنس خریداری شده را در سر رسید، فروشنده از خریدار به قیمتی که الان معین می کنند بخرد؟ به عنوان مثال خریدار 1000 کیلو گندم را به قیمت یک میلیون تومان خریداری می کند تا 6 ماه بعد فروشنده آن را تحویل دهد و با وی در ضمن همین عقد شرط می‌کند که در سر 6 ماه همان گندم را فروشنده از خریدار به قیمت 1400000 هزار تومان بخرد.
2. اگر در مثال بالا خریدار با فروشنده به این صورت شرط نماید که یا آن را به قیمتی که معین می‌شود بفروش و پول آن را به من بده و یا خودت به همان قیمت از من خریداری کن.
جواب : 1) چنانچه معامله مذکور صوری و حیله ای برای گرفتن ربا نباشد، اشکال ندارد؛ ولی در صورتی که طرف مقابل به شرط عمل نکند، شرط کننده فقط حق فسخ دارد و همان یک میلیون تومان را پس می گیرد نه بیشتر از آن را.
2) حکم صورت اول را دارد.
دریافت خسارت
سوال : آیا شرعاً جایز است که پس از فروش، بابت کالای مرجوعی از مشتری (خریدار)، مبلغی را به عنوان دیرکرد بابت عودت کالا، خسارت یا هر عنوان دیگری اخذ نمود؟
جواب : چنانچه مشتری (خریدار) حق فسخ داشته باشد، برای کالای مرجوعی نمی توان مال اضافی گرفت. اما اگر حق فسخ نداشته باشد در مقابله اقاله و رجوع در صورت مصالحه و تراضی، فروشنده می تواند وجهی دریافت کند.
جریمه دیرکرد
سوال : آیا شرعاً می توان برای تأخیر در تسویه اجناسی که به یک مبلغ تعیین شده فروش رفته و یا بابت دیرکرد حاصل از برگشت چک، درصدی را به عنوان دیرکرد، جریمه یا تأخیر یا هر عنوان دیگری دریافت کرد؟
جواب : خیر دریافت جریمه تأخیر یا دیرکرد به هر عنوانی که باشد جایز نیست و گیرنده مالک آن نمی شود.
اشخاص حقوقی
سوال : قراردادن ذمه، مسئولیت و حقوق ثابت نسبت به مؤسسه یا شرکت هایی که بر اساس قانون شکل گرفته (شرکت های سهامی، تضامنی و ...) و ثبت قانونی شده اند، از لحاظ شرعی چه حکمی دارد؟ آیا این شرکت ها از لحاظ شرعی و فقه مورد صحت اند یا خیر؟ یعنی، همان احکامی که برای شخص حقیقی ثابت است (مانند احکام مضاربه، ربا، خمس و زکات و...) برای شخص حقوقی که به موجب قانون شکل گرفته، برقرار می باشد یا خیر؟
جواب : احکام حقوقی بر اشخاص حقوقی ـ مانند جهت امامت یا زکات ـ هم مترتب می شود ولیکن شرکت ها شخصیت حقوقی به این معنی نمی باشند و اموال شرکت ها و بانک های خصوصی متعلق به شرکاء آنها به نحو مشاع می باشد.
بیع
سوال : نظر حضرت عالی در عقد بیع و صلحی که شرط فسخ مادام العمر بایع و مصالح قرار داده شود از نظر صحت و بطلان عقد چیست؟
جواب : شرط خیار و عقد صحیح است.
شروط تجارت
سوال : شخصی متراژ معينی زمين از شخص ديگری طبق مبايعه نامه خريداری کرده است و پس از مدتی با مراجعه به دادگاه تقاضای انتقال سند ملک مذکور را نموده است در اين خصوص دادگاه نماينده ای به اداره ثبت اعزام و با حکم قطعی نسبت به انتقال ملک به نام خريدار اقدام نموده است ليکن اکنون مشخص شده است که سند ملک انتقال يافته بيشتر از ميزان خريداری شده در مبايعه نامه به خريدار انتقال داده شده است (مثلا 9000 مترمربع خريداری کرده و سند 12000متر مربع به خريدار انتقال داده شده است) آيا از نظر شرعی مسئله چه حکمی دارد؟
مسئوليت شرعی خريدار نسبت به مازاد ملک انتقال يافته در مقابل فروشنده چيست؟
جواب : نسبت به مازاد بايد با مالک زمين به توافق رسيده و در صورت عدم توافق بايستی مازاد را برگرداند، اين در صورتی است که زمين متری فروش شده باشد اما چنانچه کل قطعه زمين به نحو شخصی فروش رفته است و متراژ آن به نحو توصيف و يا شرط باشد در صورت تخلف بايع حق فسخ خواهد داشت.