1. صفحه نخست
  2. استفتائات
  3. امر به معروف و نهى از منكر
استفتائات برگزیده
اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟
بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.
اگر کسی مرتد شود و سپس مسلمان شود، آیا قضای نمازهای آن مدت که مرتد بوده بر او واجب است ؟
طبق فتوای معظم له، قضای نمازهای آن مدت واجب است.
اینجانبان متصدی و کارگزار و زمامدار و مجلس دار عزاداری در تکیه ای در یکی از شهرستان ها هستیم. حسب الوظیفه تصمیم بر این داشتیم که چندین شب عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را در تکیه بر پا کنیم، عده ای با آوردن این بهانه که اگر مراسم برگزار شود، موجب تبعات و گناه می شود مثلاً افراد فاسد چشم چرانی می کنند یا محتمل است که اشخاصی از این مراسمات سوء استفاده و گناه کنند، پیشنهاد به تعطیلی عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) داده اند. آیا اینکه ممکن است بر حسب برگزاری عزاداری در حسینیه احتمالاً عده ای فاسق در این مجلس هم حضور یابند و گناه خود را انجام دهند بر ما که متصدی و کارگردان عزاداری هستیم، حجیت دارد که عزاداری را منحل کنیم؟ حکم واجب بر ما چیست؟
این نوع احتمال دادن خود یک وسوسه شیطانی است. برپایی شعائر حسینی و مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) از اهم امور دینی است و بهتر است که از ورود این افراد به دسته عزاداری و هیئت منع نکنید و راه نصیحت و اصلاح ایشان را با کلمات شایسته و رفتار محبت آمیز در پیش گیرید.
اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟
عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.
حکم شرعی کسی که نسبت محرمیت (ادعای زوجیت) و ادعای ارث را به صورت غیر واقعی به شخص دیگری بدهد، چیست؟
اثبات موضوع شرعی مانند زوجیت، نیازمند به بینه شرعی (شهادت دو نفر عادل) دارد.
در صورتی که بین زن و شوهری ملاعنه رخ دهد و شوهر نفی ولد کند.
1ـ رابطه محرمیت این کودک با ملاعن چگونه است؟ آیا در صورتی که کودک دختر باشد، در آینده می تواند با او ازدواج کند؟
2ـ رابطه محرمیت این کودک با بستگان نسبی و رضاعی و سببی مرد لاعن چگونه است؟ آیا می تواند این دختر با برادران مرد لاعن یا پدران او ازدواج کند؟
3ـ در صورتیکه مرد پس از ملاعنه و نفی ولد پشیمان گردد و رجوع کند، رابطه محرمیت این کودک با ملاعن و بستگان نسبی و رضاعی و سببی این مرد چگونه است؟
1) این کودک با ملاعن محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند.
2) این کودک با بستگان مرد ملاعن محرم نیست و می تواند با آن ها ازدواج کند.
3) در صورتیکه واقعاً فرزند این مرد باشد یعنی مرد بین خود و خدای خود او را فرزند خود می داند، با بستگان آن مرد نیز محرم است.
همانگونه كه استحضار داريد در روزهای ماه محرم اغلب افراد نسبت به پخش نذری از قبيل شير، شربت و اطعام اقدام می نمايند. با عنايت به خشكسالی بوجود آمده، می خواستيم اين نذورات را در غالب جيره خشک غذايی و آب معدنی به آن منطقه ارسال نمائيم كه عده ای مردد هستند كه آيا از نظر شرعی صحيح می باشد يا خير، فلذا از آن مرجع عاليقدر تقاضا داشته تا حكم شرعی را بيان فرمايند.
چنانچه صیغه خاص نذر ـ که در رساله علمیه ذکر شده ـ خوانده باشد، واجب است در همان مصرف نذر که نامبرده شده، مصرف نمایند؛ لیکن اگر صیغه خاص نذر خوانده نشده باشد، جایز است در قالب جیره غذائی و آب معدنی و ... مصرف شود.
آیا انجام تغییرات ساختمانی در بنای مسجدی که واقف طبق وقف‌نامه و اسناد رسمی و محضری، تنها بنام مسجد وقف نموده ولاغیر؛ و اجاره دادن فضای آشپزخانه و زیرزمین و... آن مسجد، برای انجام امور اقتصادی و تجاری و درآمدزایی (کترینگ و تهیه و عرضه غذا و نوشیدنی)، جایز است؟
چنانچه واقف تصریح نموده باشد که نباید بناهای مذکور را برای انجام امور اقتصادی و تجاری و غیره اجاره داد؛ در این صورت جایز نیست وگرنه اشکالی ندارد.
1ـ استفاده از دستگاه موسیقی سنتی که در سالیان گذشته تا به امروز به صورت ساز و دهل مخصوص مراسم تعزیه خوانی بوده و احیای این شعیره را به دنبال دارد، چه حکمی دارد؟ 2 ـ استفاده از لباس طرح قدیم مخصوص شبیه خوان های مرد در نقش زن در تعزیه که به صورت چادر های عربی قدیمی (قجری) و روبند های مخصوص(برقه) به منطقه استان هرمزگان بوده، چه حکمی دارد؟ 3 ـ آیا اجرای مجلسی در وصف عروسی حضرت قاسم که به صورت حزین برگزار می گردد، محل اشکال است یا تایید؟
1) چنانچه آن موسیقی مناسب مجالس اهل فسق و فجور نباشد و موجب هتک حرمت شعائر حسینی نشود، اشکال ندارد؛ اما اگر مناسب مجالس فسق و فجور باشد و یا مناسب مجالس عزاداری نباشد، اشکال دارد.
2) اشکال ندارد.
3) اگر این عمل مستند به یکی از کتب مقتل باشد و با رعایت حرمت شعائر باشد، اشکال ندارد.
اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟
بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.
فکر گناه
سوال :

آیا فکر گناه در موارد زیر گناه محسوب می شود یا خیر؟


۱. فکر گناه بدون لذت و یا عزم بر ارتکاب ۲. فکر گناه با لذت و بدون عزم بر ارتکاب ۳. فکر گناه با لذت و یا عزم بر ارتکاب.

جواب :

هیچ کدام از موارد فوق، فی نفسه گناه محسوب نمی شود.

صله رحم
سوال :

آیا قطع رحم با خویشاوندان نسبی که کافر، لائیک و مشرک هستند، شرعاً بلامانع است یا حرام می باشد؟

جواب :

صله رحم امری است عرفی و رعایت آن به اختلاف مراتب خویشاوندی و نوع ارتباط مختلف است. بر این اساس رعایت صله رحم نسبت به خویشان دور از طریق تماس تلفنی محقق می شود ولی نسبت به خویشان نزدیک به ویژه والدین به صرف تماس عرفاً محقق نمی شود و امّا قطع رحم با خویشان کافر، جایز نیست؛ مگر این که مستلزم مفسده لازم الاجتناب باشد.

جعل هویت
سوال :

در رابطه با جعل هویت توسط افراد پرسش های ذیل مورد سؤال است:


1- جعل هویت در غیر موارد تقیه و اضطرار، فی نفسه چه حکمی دارد؟ اینکه انسان هویت واقعی خود را پنهان و هویت مجعولی را ابراز و اعلام نماید.


2- حکم جعل هویت در صورتی که منجر به ایذاء طرف مقابل شود چیست؟


3- آیا ممکن است جعل هویت در معاملات (عقود و ایقاعات) موجب فساد معامله گردد و در صورت اضرار به غیر جاعل ضامن باشد؟


4- آیا برای جاعل هویت حاکم می تواند تعزیر در نظر بگیرد؟

جواب :

1) جعل هویت کذب و دروغ است و حرام می باشد.


2) ایذاء مؤمن به هر نحوی که باشد حرام است، ضمناً جعل هویت کذب و حرام است.


3) در صورتیکه معامله واجد سائر شرایط صحت معامله باشد صحیح است و در صورت اضرار، چنانچه ضرر مستند به جعل هویت باشد و یکی از اسباب ضمان تحقق یابد، جاعل ضامن است.


4) بله می تواند.

امر به معروف در حریم خصوصی
سوال :

با توجه به اینکه خانه حریم خصوصی است، اگر گناهی در خانه انجام شود، آیا من حق تذکر دادن به فردی که در حریم خصوصی خود کاری کرده را دارم؟

جواب :

در صورت علم به چنین امری، اشکال ندارد.

امر به معروف و نهی از منکر
سوال :

آیا امر به معروف و نهی از منکر نسبت به غیرمسلمانان هم لازم است؟ اگر جواب آری است در چه حدی؟ برای مثال برای یک زن مسیحی که پوشش مناسب ندارد آیا باید در حد دین اسلام به او تذکر داد (همه جا پوشیده جز صورت و دست ها تا مچ) یا بر طبق دین وی باید به او تذکر داده شود؟ برای افراد بی دینی که وجود خدا را انکار می کنند حکم چگونه است؟

جواب :

با پذیرش این مبنا که کفار مکلف به فروع می باشند و در صورتی که تمام شرایط امر به معروف و نهی از منکر فراهم باشد، واجب است.

احتمال تأثیر
سوال : اگر در تاکسی یا اتوبوس راننده موسیقی حرام گذاشته است وظیفه ما چیست؟ اگر بدانیم که تذکر ما تاثیری ندارد چه باید بکنیم؟
جواب : چنانچه احتمال تاثیر می دهید، وظیفه دارید نهی از منکر کنید و استماع آن (گوش دادن به آن) جایز نیست.
اصالت صحت
سوال : آیا علم اجمالی مبنی بر این که فلانی احکام شرع را ملتفت نیست یا قطع بر این که فلانی نسبت به احکام شرعی توجهی ندارد و عالماً عامداً نسبت به احکام بی تفاوت است، مانع اجرای اصالت صحت در فعل مسلم نمی شود؟
جواب : اگر در مورد اجرای اصالت صحت احتمال توجه داده شود، کافی است.
شرایط امر به معروف و نهی از منکر
سوال : امر به معروف و نهی از منکر، دارای مراتب و مراحلی است از جمله قلبی،لسانی،اقدام فیزیکی. آیا در مرحله قلبی و لسانی، باید کارت و مجوز و اذن حکومتی داشته باشیم؟ در مرحله اقدام فیزیکی چطور؟
جواب : امر به معروف و نهی از منکر در مرحله قلبی و لسانی مشروط به داشتن کارت و مجوز حکومتی نیست. و در مرحله برخورد فیزیکی باید تابع قانون شرعی بود .
انزجار قلبی در نهی از منکر
سوال : امر به معروف و نهی از منکر، دارای مراتب و مراحلی است از جمله ((قلبی،لسانی،اقدام فیزیکی)). آیا منظور از مرحله قلبی، فقط ناراحت شدن از وقوع منکر است؟! یا اخم و اشاره و لب گزیدن و ترک مجلس گناه و ابرو بالا انداختن و امثال آن؟ به عبارت دیگر، آیا انزجار قلبی داشتن از گناه و عدم ابراز آن، برای نهی از منکر کافی است؟! یا باید با گناهکار طوری رفتار شود که ناراحتی ما از عملش را متوجه شود؟
جواب : صرف ناراحت شدن کافی نیست . لازم است انزجار خود را به فاعل منکر نشان دهد .
شرایط امر به معروف و نهی از منکر
سوال : یکی از شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر، ((اصرار گناهکار بر گناه)) یا به تعبیر دیگر ((استمرار گناه)) است. لطفا بفرمایید در صورت نبود این شرط(یعنی پس از اصلاح گناهکار و ترک گناه) ، آیا امر به معروف و نهی از منکر، حرام می شود؟ یا فقط از وجوب می افتد و جایز است؟
جواب : با فرض اصلاح گناهکار و ترک گناه ، موضوع نهی از منکر منتفی است . و بر فرض که نهیی صورت گیرد ، صورت نهی از منکر است نه واقع نهی آن و هر گاه این صورت نهی موجب ایذاء یا هتک شخص شود ، جایز نیست .
نداشتن مفسده در امر به معروف
سوال : یکی از شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر، ((نداشتن مفسده اهم از منکر)) است. لطفا بفرمایید:
1. در صورت وجود مفسده جزئی، آیا امربه معروف و نهی از منکر، حرام می شود یا فقط از وجوب می افتد و جایز است؟
2. درصورت وجود مفسده زیاد چطور؟
جواب : با اجتماع شرایط وجوبِ امر به معروف و نهی از منکر ، این دو کار واجب می شود و با خوف ضرر و ترتب مفسده _ به اختلاف موارد _ گاه امر به معروف و نهی از منکر حرام و گاه جایز می شود .
شرطیت علم به معروف در وجوب امر به معروف
سوال : یکی از شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر، علم به معروف و منکر است. لطفا بفرمایید در صورت نبود علم به معروف و منکر، آیا امربه معروف و نهی از منکر، حرام می شود؟ یا فقط از وجوب می افتد و جایز است؟
جواب : با فرض عدم علم به معروف و منکر ، امر به معروف و نهی از منکر معنا ندارد . آری چنانچه شخص به مراتبی از معروف و منکر آگاهی دارد ، هر چند آگاهی او کامل نیست ، به همان مقدار با اجتماع شرایط امر و نهی ، باید امر به معروف و نهی از منکر صورت پذیرد .
احتمال تاثیر در امر به معروف
سوال : یکی از شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر، ((احتمال تاثیر)) است. لطفا بفرمایید در صورت نبود احتمال تاثیر، آیا امربه معروف و نهی از منکر، حرام می شود؟ یا فقط از وجوب می افتد و جایز است؟
جواب : در صورت نبود احتمال تاثیر ، نهی از منکر از وجوب می افتد؛ لکن حرام نمی شود ، مگر عنوانی خاص بر این نهی مترتب شود که در این صورت حکم نهی از منکر تابع آن عنوان خواهد بود . گفتنی است که در مواردی ویژه ، حتی با نبود احتمال تاثیر ، باز هم نهی از منکر واجب است .
احتمال تاثیر در نهی از منکر
سوال : برخی شبکه های ماهواره ای غربی، به مخاطبان خود آموزش میدهند که اگر کسی به شما تذکر لسانی داد، به او فحش بدهید یا حتی (مثلا بعد از امر به حجاب) روسری خود را به طور کامل دربیاورید. آیا این آموزشهای ماهواره که با هدف ساکت کردن مومنان و نابود شدن امر به معروف و نهی از منکر است، رافع تکلیف ماست؟ به عبارت دیگر، آیا به صرف اینکه ما احتمال بدهیم گناهکار ممکن است لج کند و گناهش را تشدید کند، تکلیف واجب تذکر لسانی با حفظ مراتب، از ما ساقط می شود؟
جواب : با احتمال تاثیر و اجتماع سایر شرایط نهی از منکر، نهی از منکر واجب است و احتمال لج کردن طرف مقابل مسقط تکلیف نیست .
وجوب کفایی امر به معروف
سوال : 1. امر به معروف و نهی از منکر، واجب کفایی است یا عینی؟
2.اگر کفایی است، هنگامی که منکری رخ داده و کسانی اقدام به نهی نمی کنند یا به اندازه کفایت، اقدام به نهی نمی کنند، آیا بر سایرین واجب نیست که تذکر دهند؟ به عبارت دیگر، آیا انسان می تواند به بهانه کفایی بودن (در حالی که تعداد من به الکفایه تذکر نمی دهند) امر به معروف و نهی از منکر را ترک کند؟
جواب : امر به معروف و نهی از منکر واجب کفایی است و تا زمانی که افرادی که امر به معروف و نهی از منکر می کنند، به مقدار کافی نباشند بر همگان لازم است به این دو کار اقدام کنند .
شرایط امر به معروف و نهی از منکر
سوال : امر به معروف و نهی از منکر ، واجب موسع است یا مضیق؟ آیا می توانیم تذکر به گناهکار را به تاخیر بیندازیم؟
جواب : امر به معروف و نهی از منکر واجب موسّع است به شرطی که در اثر تاخیر بی اثر نشود و همچنین در زمان تاخیر ، شخص ترک معروف یا انجام حرام نداشته باشد و الّا تا قبل از ارتکاب بعدی حرام یا ترک معروف ، این دو فریضه را باید انجام داد .
شرایط امر به معروف و نهی از منکر
سوال : برخی افراد به بهانه اینکه کم سن و سال یا جوان یا مجرد هستند، امر به معروف و نهی از منکر را ترک می کنند. آیا جوان بودن یا مجرد بودن یا کم سن و سال بودن، جزء شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر است؟
جواب : جوان نبودن ، مجرد نبودن و کم سن و سال نبودن (با فرض بلوغ ) از شرایط امر به معروف و نهی از منکر نیست.
شرایط وجوب امر به معروف
سوال : می دانیم که اگر آمر به معروف و ناهی از منکر، خودش فاعل معروف و تارک منکر باشد، حرفش اثر بیشتری در سایرین خواهد داشت. اما آیا بر آمر به معروف و ناهی از منکر، واجب است که حتماً خودش تارک آن منکر و فاعل آن معروف باشد؟ به عبارت دیگر، آیا تارک منکر و عامل معروف بودن، جزء شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر است؟ یعنی انسان گناهکار، وظیفه ندارد دیگران را امربه معروف و نهی از منکر کند؟
جواب : انجام معروف و ترک منکر جزء شرایط آمر به معروف وناهی از منکر نمی باشد بلکه با تحقق تمام شرایط امر به معروف ونهی از منکر واجب می شود چه خود آمر آن معروف را انجام بدهد و چه ندهد.
اذن شوهر در امر به معروف و نهی از منکر
سوال : در امر به معروف و نهی از منکر، اگر معروف ترک شده، از واجبات باشد نه مستحبات؛ یا منکر انجام شده، ازمحرمات باشد؛ نه مکروهات،آیا خانمها برای انجام واجب امر به معروف ونهی از منکر، نیاز به اذن شوهر یا پدر دارند؟ به عبارت دیگر، آیا اذن شوهر و پدر، جزء شرایط وجوب امر به معروف و نهی از منکر است؟
جواب : چنانچه تمام شرایط امر به معروف و نهی از منکر محقق شود واجب است و مشروط به اذن پدر یا شوهر نمی باشد.
دروغ گفتن جهت احقاق حق
سوال : دروغ گفتن برای احقاق حق چه حکمی دارد؟
جواب : دروغ گفتن به هر دلیل و مصلحتی که باشد حرام است، مگر آن که برای دفع خطر یا ضرری بر خود یا مسلمانی یا برای اصلاح بین دو نفر باشد.