1. صفحه نخست
  2. استفتائات
  3. مسائل متفرقة
  4. حقوق معنوی
استفتائات برگزیده
اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟
بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.
اگر کسی مرتد شود و سپس مسلمان شود، آیا قضای نمازهای آن مدت که مرتد بوده بر او واجب است ؟
طبق فتوای معظم له، قضای نمازهای آن مدت واجب است.
اینجانبان متصدی و کارگزار و زمامدار و مجلس دار عزاداری در تکیه ای در یکی از شهرستان ها هستیم. حسب الوظیفه تصمیم بر این داشتیم که چندین شب عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را در تکیه بر پا کنیم، عده ای با آوردن این بهانه که اگر مراسم برگزار شود، موجب تبعات و گناه می شود مثلاً افراد فاسد چشم چرانی می کنند یا محتمل است که اشخاصی از این مراسمات سوء استفاده و گناه کنند، پیشنهاد به تعطیلی عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) داده اند. آیا اینکه ممکن است بر حسب برگزاری عزاداری در حسینیه احتمالاً عده ای فاسق در این مجلس هم حضور یابند و گناه خود را انجام دهند بر ما که متصدی و کارگردان عزاداری هستیم، حجیت دارد که عزاداری را منحل کنیم؟ حکم واجب بر ما چیست؟
این نوع احتمال دادن خود یک وسوسه شیطانی است. برپایی شعائر حسینی و مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) از اهم امور دینی است و بهتر است که از ورود این افراد به دسته عزاداری و هیئت منع نکنید و راه نصیحت و اصلاح ایشان را با کلمات شایسته و رفتار محبت آمیز در پیش گیرید.
اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟
عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.
حکم شرعی کسی که نسبت محرمیت (ادعای زوجیت) و ادعای ارث را به صورت غیر واقعی به شخص دیگری بدهد، چیست؟
اثبات موضوع شرعی مانند زوجیت، نیازمند به بینه شرعی (شهادت دو نفر عادل) دارد.
در صورتی که بین زن و شوهری ملاعنه رخ دهد و شوهر نفی ولد کند.
1ـ رابطه محرمیت این کودک با ملاعن چگونه است؟ آیا در صورتی که کودک دختر باشد، در آینده می تواند با او ازدواج کند؟
2ـ رابطه محرمیت این کودک با بستگان نسبی و رضاعی و سببی مرد لاعن چگونه است؟ آیا می تواند این دختر با برادران مرد لاعن یا پدران او ازدواج کند؟
3ـ در صورتیکه مرد پس از ملاعنه و نفی ولد پشیمان گردد و رجوع کند، رابطه محرمیت این کودک با ملاعن و بستگان نسبی و رضاعی و سببی این مرد چگونه است؟
1) این کودک با ملاعن محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند.
2) این کودک با بستگان مرد ملاعن محرم نیست و می تواند با آن ها ازدواج کند.
3) در صورتیکه واقعاً فرزند این مرد باشد یعنی مرد بین خود و خدای خود او را فرزند خود می داند، با بستگان آن مرد نیز محرم است.
همانگونه كه استحضار داريد در روزهای ماه محرم اغلب افراد نسبت به پخش نذری از قبيل شير، شربت و اطعام اقدام می نمايند. با عنايت به خشكسالی بوجود آمده، می خواستيم اين نذورات را در غالب جيره خشک غذايی و آب معدنی به آن منطقه ارسال نمائيم كه عده ای مردد هستند كه آيا از نظر شرعی صحيح می باشد يا خير، فلذا از آن مرجع عاليقدر تقاضا داشته تا حكم شرعی را بيان فرمايند.
چنانچه صیغه خاص نذر ـ که در رساله علمیه ذکر شده ـ خوانده باشد، واجب است در همان مصرف نذر که نامبرده شده، مصرف نمایند؛ لیکن اگر صیغه خاص نذر خوانده نشده باشد، جایز است در قالب جیره غذائی و آب معدنی و ... مصرف شود.
آیا انجام تغییرات ساختمانی در بنای مسجدی که واقف طبق وقف‌نامه و اسناد رسمی و محضری، تنها بنام مسجد وقف نموده ولاغیر؛ و اجاره دادن فضای آشپزخانه و زیرزمین و... آن مسجد، برای انجام امور اقتصادی و تجاری و درآمدزایی (کترینگ و تهیه و عرضه غذا و نوشیدنی)، جایز است؟
چنانچه واقف تصریح نموده باشد که نباید بناهای مذکور را برای انجام امور اقتصادی و تجاری و غیره اجاره داد؛ در این صورت جایز نیست وگرنه اشکالی ندارد.
1ـ استفاده از دستگاه موسیقی سنتی که در سالیان گذشته تا به امروز به صورت ساز و دهل مخصوص مراسم تعزیه خوانی بوده و احیای این شعیره را به دنبال دارد، چه حکمی دارد؟ 2 ـ استفاده از لباس طرح قدیم مخصوص شبیه خوان های مرد در نقش زن در تعزیه که به صورت چادر های عربی قدیمی (قجری) و روبند های مخصوص(برقه) به منطقه استان هرمزگان بوده، چه حکمی دارد؟ 3 ـ آیا اجرای مجلسی در وصف عروسی حضرت قاسم که به صورت حزین برگزار می گردد، محل اشکال است یا تایید؟
1) چنانچه آن موسیقی مناسب مجالس اهل فسق و فجور نباشد و موجب هتک حرمت شعائر حسینی نشود، اشکال ندارد؛ اما اگر مناسب مجالس فسق و فجور باشد و یا مناسب مجالس عزاداری نباشد، اشکال دارد.
2) اشکال ندارد.
3) اگر این عمل مستند به یکی از کتب مقتل باشد و با رعایت حرمت شعائر باشد، اشکال ندارد.
اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟
بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.
استفاده از نرم افزار
سوال :

من مهندس سازه هستم و در بعضی امور فنی و مهندسی مجبور به استفاده از نرم افزار های کامپیوتریِ خارجی هستم. این نرم افزارها عمدتاً توسط شرکت های خصوصیِ غربی تهیه شده و بعضاً گرانقیمت هستند. عده ای پس از خرید این نرم افزارها با دستکاری در آنها قفل موجود بر روی آنها (که توسط شرکت سازنده جهت جلوگیری از تکثیر نرم افزار طراحی شده است) را شکسته و پس از تکثیرِ نرم افزار، آن را با قیمت های بسیار اندک به فروش می رسانند. آیا استفاده از این نرم افزارها که حقوق تولید کننده اصلی (خارج از کشور) رعایت نشده است، جایز است؟ با فرض اینکه شرکت تولید کننده در کشوری غربی - مثلاً آمریکا - قرار دارد و صاحبان آن مسلمان نیستند حکم چگونه است؟

جواب :

در فرض مسئله، استفاده از نرم افزار و حتی تکثیر آن اشکال ندارد.

حق مالکیت معنوی
سوال : به نظر حضرتعالی استفاده از حق مالکیت فکری متعلق به امر غیر حرام و در نتیجه موجب ضمان منتفِع می گردد یا جایز بوده و موجب ضمان نخواهد بود؟
جواب : از آنجا که اصل مالکیت فکری محل اشکال است لذا موجبی برای ضمان نیست.
مالکیت معنوی
سوال : 1ـ آیا حقوق مثل حق تألیف، حق طبع و حق اختراع دارای اعتبار شرعی اند؟
2ـ آیا رعایت تمامی آثار مترتب بر آنها مثل انحصار و ارزش مالی از نظر شرعی لازم است؟
جواب : اصل مالکیت فکری مورد اشکال است لیکن بنابر پذیرش آن می توان بر حسب مورد در قالب بیع و یا اجاره و یا در عقود دیگر حق بهره برداری از منافع آن را به دیگری منتقل نماید.
حقوق معنوی
سوال : بنده کتابی را خریده ام. برای استفاده بیشتر از این کتاب قصد دارم خودم آن را به فایل PDF ( نوعی نرم افزار کامپیوتری ) تبدیل کنم تا بتوانم در سفرها و ... کتاب را به همراه خود داشته باشم. این فایل را به شخص دیگری هم نمی دهم و فقط خودم از فایل استفاده می کنم.
آیا این کار جایز است؟
جواب : بله، در فرض مسئله جایز است.
دریافت مقالات اینترنتی
سوال : بنده بعنوان پرسنل یک مجموعه پژوهشی که در منطقه ای نسبتا محروم در حال ارائه خدمات به دانشجویان و دانش پژوهان به صورت رایگان می باشیم مشترک سایتی شدیم که اعضای ما برای استفاده از مقالات و ... باید هزینه پرداخت کنند. نقطه ضعفی در آن سایت وجود دارد که می توان مقالات پولی را به صورت رایگان دریافت کرد و اینجانب با مدیریت آن مجموعه تماس گرفته و مشکلات و نقطه ضعف آن را توضیح دادم و ایشان هم بعد از تشکر وعده جبران را به من داده و با توجه به عدم تماس مجدد ایشان و عدم جبران وعده داده شده توسط ایشان سؤالم را بدین صورت مطرح می کنم که اگر بنده بدون دریافت هیچ گونه هزینه ای از اعضا و در راستای کمک به پژوهش و تحقیق اعضا مقالات را به صورت رایگان دریافت کنم از لحاظ شرعی دارای چه حکمی می باشد؟
جواب : تابع مقررات مربوطه است.
استفاده از قفل شکن برای آیپد
سوال : حكم استفاده از نرم افزارهای قفل شکن كه براى شكستن قفل نرم افزار دستگاه هايى مانند آيفون و آيپد استفاده مى شود كه در صورت عدم استفاده از این قفل شکن ها بايستى هزينه آن نرم افزار را به وسيله ويزاكارت يا مستركارت پرداخت كرد، چیست؟
جواب : استفاده از آن جايز است.
نرم افزارهای کامپیوتری
سوال : نرم افزارهاى كامپيوترى كه توسط شركت هاى خارجى توليد مي شوند و قيمت هايى حدود 50 هزار تومان دارند در اينجا با قيمت حدود 5 هزار تومان به صورت كپى فروخته مي شوند. بازيهاى كامپيوترى هم جزئى از اين نرم افزارها هستند. با توجه به اينكه انجام اين بازي ها ضرورتى ندارند (مانند ضرورت استفاده از برخى نرم افزارها) آيا استفاده از نسخه غير قانونى آنها با توجه به ضايع شدن حقوق توليد كننده هاى آنها حلال است؟
جواب : اشكالى ندارد.
دانلود کردن
سوال : حكم دانلود كردن فيلم هاى سينمايى از سايت چيست؟
جواب : اگر در ضمن عقد لازم با مالک سايت شرط نشده باشد كه در صورت دانلود كردن مبلغى بپردازد، دانلود جايز مى باشد.
تکثیر کتاب
سوال : 1. حكم تكثير كتاب، فيلم يا نرم افزارى كه بر روى آن نوشته «حق چاپ محفوظ است» چيست؟ 2. اگر اين تكثير براى استفاده شخصى و نه به قصد خريد و فروش صورت بگيرد، چطور؟ 3. خريد نسخه هاى تكثير شده غير اصلى از نسخه اى كه حق چاپ آن محفوظ است، چه صورتى دارد؟
جواب : اگر مخالف مقررات قانونى جمهورى اسلامى نباشد جايز است.
شرط ضمن معامله
سوال : آیا جایز است که بایع شرط کند (سی دی درسی را بعد از این که خودت استفاده کردی بشکن)، این شرط اگر در ضمن معامله باشد یا بر روی سی دی نوشته یا در سی دی بیان شود لازم الوفاء است یا تفاوتی نمی کند؟ اگر به فرزندش یا دیگری داد و استفاده کرد حکمش چیست؟
جواب : چنانچه شرط شود که مشتری پس از استفاده، سی دی را بشکند، شرعیت ندارد ولی اگر شرط شود که سی دی را جهت استفاده مجدد به دیگری ندهد و در ضمن عقد لازم مانند بیع شرط شده باشد، مشروع و نافذ است.
حق طبع خارج از محدوده منع قانون
سوال : اگر مسلمان غیر ایرانی در خارج از کشور کتابی را بنویسد و یا نرم افزاری را تولید کند و تصریح کند که رضایت به کپی کردن آن بدون اجازه ندارد، به فرض اینکه در قوانین ایران منعی برای این کپی برداری موجود نباشد (ظاهراً این فرض مطابق با واقع هم هست)، آیا صرف عدم رضایت او موجب عدم جواز مکلف به کپی برداری می گردد؟
جواب : اگر مخالف با قوانین مصوّب جمهوری اسلامی نباشد، جایز است.
استفاده از مطالب با ذکر منبع
سوال : استفاده از مطالب کتب، نشریات و سایت های اینترنتی با ذکر منبع در کتب، نشریات، سایت ها و برنامه های رایانه ای دیگر چه حکمی دارد؟
جواب : استفاده مزبور در مفروض سؤال اشکال ندارد.
حق چاپ
سوال : آيا چاپ کتاب بدون اجازه صاحب آن و با وجود عبارت «حقوق چاپ براى مؤلف محفوظ است»، جايز است؟
جواب : اگر مخالف قوانین دولت جمهوری اسلامی ایران باشد جایز نیست.
نشر نسخه هاى خطى
سوال : صرف نظر از جنبه‌هاى فرهنگى و تراثى، نسخه‌‌هاى خطى اسلامى و شيعى از آنجا که حاوى انديشه‌هاى علمى عالمان انديشمند و فرهيخته گذشته ما هستند و اى بسا برخى از آنها، منحصر بفرد و حتى شايد تنها بازمانده از شخصيتى دينى و علمى باشد. اين آثار به جهت جنبه‌‌هاى کاذب تجارى آن در بازار، سالهاست ملعبه و مستمسک جمعى معلوم الحال شده و با اين مواريث علمى کهن ما به مانند کالايى عتيقه و قيمتى نگاه کرده و به صرف مالکيت آن، از مطالعه يا حتى چاپ آنها، ممانعت به عمل مى آورند. با اين فروض از حضرتعالى متمنى است محبت نموده جواب چند سؤال زير را مرقوم فرماييد:
1. بر فرض بى اشکال بودن خريد و فروش نسخ خطى، آيا مالکان نسخ خطى، به صرف مالکيت جلد و کاغذ نسخه‌ها، مى توانند مانع از دسترسى محققان به انديشه درون اين آثار هم بشوند؟ از آنجا که بطور قطع و يقين، اين ممانعت از اشاعه علم، مورد رضايت هيچيک از مؤلفان اين مواريث کهن نيست، شرعاً چه حکمى دارد؟
2. حبس بلاطائل اين مواريث کهن دينى و علمى در منزل که در معرض آسيب جدى هستند، صرفاً بجهت غلا، چه حکمى دارد؟
3. از نظر مالکان نسخه، انديشه درون اين نسخ ماليت دارد! چون با عکسبردارى و يا چاپ شدن متن يک نسخه خطى، ممکن است يک نسخه سه ميليون تومانى تا يک سوم از ارزش سوقى کاذب آن کاسته شود، با اين فرض قيمت واقعى نسخه سه ميليون تومان است يا همان دو ميليون تومان؟
4. به طور کلى آيا انديشه ديگران، نظر به انديشه درون اين مواريث کهن، به لحاظ شرعى ماليت دارد؟ آيا بدون اجازه مؤلف يا وراث شرعى وى، انديشه وى قابل خريد و فروش است؟ کسى مى تواند با انديشه پيشينيان منعکس در متن نسخ، فعال لمايشاء، عمل نمايد؟ بر فرض اشکال داشتن چنين معاملاتى، آيا بخشى از مثمن که ناشى از قيمت کاذب انديشه درون اين نوع آثار است، مى توانداز مصاديق اکل بالباطل باشد؟ در اين صورت آن بخش مثمن ضمان دارد؟
5. در موضوع وقف، يک نسخه که در کنار جلد، کاغذ و نقاشى هاى قيمتى درون آن، يک انديشه نيز درون آن اثر منعکس شده با يک ديگ وقفى که تنها خودش است و بس تفاوتى دارد؟ نظر به ماليت انديشه آيا موضوع وقف جنبه فيزيکى نسخه است يا شامل انديشه درون اين آثار نيز مى شود؟
جواب : 1) بله در فرض مالك بودن نسخ خطى مى توانند مانع از تصرف غير شوند.
2) اشكال ندارد گرچه بهتر است براى جلوگيرى از آسيب رسيدن به آن واستفاده عموم از مطالب مندرج در آن كتب، آن را در دسترس محققان قرا دهند يا آن را منتشر نمايند.
3) قيمت آن نسخه بستگى به نظر مالك آن نسخه خطى دارد.
4) هرگونه تصرف ديگران بدون اجازه از مؤلف يا ورّاث شرعى او جايز نيست و ضمان دارد.
5) انديشه يا هنر مجزّاى از نسخه مادَى ماليت و ضمان ندارد.
تکثیر سی دی
سوال : بر روى برخى نوارها و سی دى ها عبارت حقوق تكثير محفوظ است نوشته شده، حال به منظور ترويج فرهنگ دينى تكثير چه صورت دارد؟
جواب : اگر مخالف قانون جمهوری اسلامی نباشد، جایز است.
کپی رایت
سوال : لطفاً حکم خريد سی دی های قفل شکسته ای که در بازار به فروش می رسد و قطعاً پايين تر از قيمت سی دی اصلی (قفل نشکسته) است، در دو صورت ايرانی بودن و خارجی بودن آن بيان فرمائيد؟
جواب : اگر قانونی وجود داشته باشد که مورد تأييد ولی فقيه است و از اين عمل منع می کند، اين عمل جايز نيست.
استفاده از نرم افزارهای غیر اصلی
سوال : نرم افزارهای کامپيوتری که توسط شرکت های خارجی توليد می شوند و قيمت هايی حدود 50 هزار تومان دارند در اينجا با قيمت حدود 5 هزار تومان به صورت کپی فروخته مي شوند. بازيهای کامپيوتری هم جزئی از اين نرم افزارها هستند. با توجه به اينکه انجام اين بازيها ضرورتی ندارند (مانند ضرورت استفاده از برخی نرم افزارها) آيا استفاده از نسخه غير قانونی آنها با توجه به ضايع شدن حقوق توليد کننده های آنها حلال است؟
جواب : جواز استفاده از اين نرم افزار ها بستگی به قوانين جمهوری اسلامی ايران دارد.
متفرقه
سوال : استفاده از مطالب سايت يا وبلاگ ديگران در سايت يا وبلاگ شخصی با ذکر منبع آن چه حکمی دارد؟
جواب : اگر مخالف قوانين دولت جمهوری اسلامی ايران نباشد، مانعی ندارد.
دانلود
سوال : حکم دانلود کردن فيلم های سينمايی از سايت چيست؟
جواب : اگر در ضمن عقد لازم با مالک سايت شرط نشده باشد که در صورت دانلود کردن مبلغی بپردازد، دانلود جايز می باشد.